როალდ ამუნდსენ

უნდა შევაგდოთ
ხალხი ნამუსზე,
- ყველაზე ლამაზ,
კრიალა ვარსკვლავს,
ამომავალ მზეს
შუბლზე რომ აკრავს,
მისცეს სახელი
- როალდ ამუნდსენ.
პარასკევია,
თოთხმეტი დეკემბერი.
მთელ ქვეყანაზე
მწუხარების
გაისმის ზარი
და დედამიწას
სწვდება გულამდე.
ზოგი ორ წუთს გლოვს,
ზოგისთვის კიდე
სიკვდილის დღემდე
გასტანს და გასძლებს
ეს ვაჟკაცობა
და სიგულადე.
მე თვითონ გავხდი
ეხლა სხვა კაცი
და ჩემო თავო -
გთხოვ და გიბრძანებ:
- ხმა ამოიღე,
სიტყვა დასძარი,
ამ ვაჟკაცობას
ნუ უღალატებ,
ხალხსაც მიმართე,
გული გაუხსენ,
მაგრამ რას იტყვი
ამაზე უფრო
მომხიბლავ ლამაზს,
პოემა არი
ორი სიტყვა:
- როალდ ამუნდსენ.
შორიდან მდევდა
ეს სახელი
და ეს ამბავი,
და მოგონებაც
ნუ იქნება
დასაძრახავი.

***
ბავშვი ვიყავი,
როცა რიონზე
ველოდი ოქროს
ლარტყება მარხილს,
თვალს დავხუჭავდი
და ალიონზე
წავუყრუებდი
დედის დაძახილს.
მეჩვენებოდა
ოქროს ტრირემა,
ჩვეულებრივი
იყო ხომალდი,
უფრო მხიბლავდა
გავხდე ირემად,
თოვლსა და ყინულს
რომ აპობს მარდი.
სულგანაბული
ვიფარებ საბანს
და ეს ოცნება
აღარ თავდება.
და თუ ეს ლექსი
კიდევ ლექსს აგავს,
- ეს მოგონება
მას აქვს თავდებად...
დღეს თვითონ გავხდი
ოჯახის თავი,
მაგრამ ყოველდღე
ვიღვიძებ ბავშვად.
აღარ სჭირია
ცხენს მოსართავი
- თვითონ გაიგნებს
თავის გზას ლაფშა.
ასე ვიგონებ
ოქროს ლარტყებით
და თეთრ ირმებით
გამართულ მარხილს.
სხვაც ბევრი დარჩა
ალბათ ობლებად
და არც იმედის
აქვთ ნატამალი,
რომ მოინახოს
სადმე ”ლატამი”,
ან ამუნდსენის
მიაგნონ სამარხს.
უნდა შევაგდოთ
ხალხი ნამუსზე.
- ყველაზე ლამაზ,
კრიალა ვარსკვლავს,
ამომავალ მზეს
შუბლზე რომ აკრავს,
მისცეს სახელი
- როალდ ამუნდსენ!...

***
წამოვიზარდე,
რიონის ფშანი
ისევ ოცნების
ნაგუბარია,
გააქვთ ბაყაყებს
მძიმედ ტყლაშანი,
ორკესტრი ჩემი
საკუთარია.
და ტიუტჩევის
ყრუ-მუნჯ
დემონებს
აქ საუბარი
აქვთ გამართული.
ეს ხმა ასპიტი
დღესაც მიმონებს,
როგორც მშობელი
სიტყვა ქართული.
ამ დროს ოცნება
დასაძრახია?...
დასაძრახია
შორს გადავარდე?
აქ რომ გემები
ჩემი მარხია,
რა ამოიტანს?
რომელი ბადე?..
ბევრი წამება
და ცრემლი მახსოვს,
ბევრის უძილო
მე ღამე თეთრად
გამითევია.
სხვამ გამოცადოს
ეხლა პოეტმა,
ეხლა შემცვალოს
ვინმე მეორემ...
- ” На полюс,
На полюс,
Бежим,
Поспешим
И Новыя
Тайны
Откроем”.

მელანდებოდნენ
დაღუპულნი
თეთრი გემები,
მელანდებოდნენ
მყინვარები,
იალქანები.
თითქო პოლუსი
დედამიწის
გადაჭრილ ყელის
ამ საიდუმლოს
გამოცნობას ჩემგან მოელის.
ვხედავ გოლიათ
დაზნექილ ხიდებს,
ხელით ვეხები
ძირს ატლანტიდებს.
იმან იცოდეს
სიღრმე ამ ფსკერის,
ვინც ღამის თევით
დღესაც უცქერის.
ვიცოდი მაშინ,
როგორც დღეს ვიცი,
რომ იყო კაცი,
ამ კაცს იმ თავით
ცისა და მიწის
გული გაუხსნეს.
- ყველა მგზავრობას
მე თან ვახლდი
როალდ ამუნდსენს,
განა მარტო ერთს
კაპიტან სკოტს,
სიკვდილის წინათ
პოლუსისკენ
გზა გადაუჭრა,
არ გადაასწრო?
ამ სიამაყეს,
ამ ოცნებას,
ბავშვობიდან თან
რომ მდევდა,
ვეღარ დავთმობ
ალბათ ვერასდროს.
თვითონ სიკვდილში
ამუნდსენი
არ იყო ერთი,
თვითონ ჩვენც გვმარხავს
ყინულის ზღვა -
უდაბნო თეთრი...
უნდა შევაგდოთ
ხალხი ნამუსზე,
ყველაზე ლამაზ
კრიალა ვარსკვლავს,
ამომავალ მზეს.
შუბლზე რომ აკრავს,
მისცეს სახელი:
- როალდ ამუნდსენ...

***
რა ვუყოთ მერე,
ასე თავი
რომ გადააკლა
ვიღაცა ოხერ
ფაშისტ-ნობილეს.
მას ვაჟკაცობა
ხომ აღარ აკლდა,
ის ვიკინგებმა
დაიძმობილეს,
ქვეყნით
ქვეყნამდე
რაც სულდგმულობს,
ამაზე იტყვის,
არიან კაცნი,
ვის სიკვდილსაც
ქვეყანა სტირის.
გილბოს,
დიდერიხს,
როცა ალბათ
სული ხდებოდათ,
საკუთარ თავსაც
აღარ სტიროდენ,
სტიროდენ
ამუნდსენს
და ამ ტირილს
ყინული ზღვა
აქამდე უსმენს.
ტფილისი.
ოპერის თეატრში
ცეცხლი ვარვარებს,
დროშები ბურავენ
თავდაცვა-ავიაქიმიის
ქიმიან ვარსკვლავებს.
მოხსენებას
კითხულობს
პროფესორი
სამოილოვიჩი.
წითელ არმიის
და ფლოტის
სახლში
ვუსმენ ჩუხნოვსკის.
და მაგონდება
არტურ რემბოს
„მთვრალი ხომალდი”,
რომელიც ქართულად
იაშვილმა სთქვა:
„ეს ხომალდია
საშინელად
გზა დაბურდული,
გადაგდებული
უფრინველო
ეთერში ქარით,
რომლის გაბერილ
ჩონჩხს ნაპირზე
ვერ გაათრევენ
მონიტორები
და განზეას
მენაოსნები.
მას თუ ევროპის
წყალი უნდა,
სურს მხოლოდ ფშანი
ცივი და შავი,
რომელშიაც სურნელ საღამოს
პატარა ბავშვი,
მოხრილი და
კაეშნით სავსე,
სათამაშო ნავს
გადაუშვებს
როგორც პეპელას”.

***
ეს კაცი არის,
თუ კაცივით
ჩამოთლილი ქვა?
მთელ ქვეყანაზე
საბჭოების
გმირობა რომ სთქვა,
და ყინულიდან
ამოთხარა
ცოცხალი მკვდრები.
არ უნდა ჩუხნოვსკის
მალგრემის ძორი,
არ გავს სხვასავით
ყინულის მუდოს,
არც აფთარია
მკვდარი დატკვიროს.
როცა შიმშილის
ვადა გავიდა,
მოკლა ყინულზე
მან თეთრი დათვი
და ავთანდილის
წვადი დაუდო.

***
ჯერ არ ყოფილა
ამ თეატრში
სხვა წარმოდგენა
უფრო ბრწყინვალე,
უფრო ბრიალა.
ისმის ყოველმხრივ
„მალიგინი”-ს
და „კრასინი”-ს
ხრიალით ქშენა.
რამდენ მოსისხარ
საბჭოთა მტერს
გმირთა ლაშქრობა
გუნებას უშლის,
ჰკითხეთ ჩუხნოვსკის,
ჰკითხეთ ბაბუშკინს!...
თითქო ყინულის
ჩამოწვა ზვავი.
- ეს აძლევს ლიტვინოვს
ძალას და უფლებას -
ასე გულდაგულ
ითხოვოს ზავი...
დღეს ამ გმირობას
ქვეყანა უსმენს,
მაგრამ არ ესმის
მარტო ამუნდსენს.

***
მე რომ ვყოფილიყავ
გახა წიკლაური,
რომელმაც ბანივით
გატკეპნა მყინვარი,
ჭაღარა წვერზე
ცრემლის ღვარი
დამდინდებოდა.
ყველა ჩვენგანში
მაინც ცხოვრობს
ეს წიკლაური.
ყველა ჩვენგანი
ოცნებას ენდობა,
მაგრამ საწყალ
გახასაც დასჭირდა
ჩვენი შენდობა.
მისთვის რომ გეკითხათ -
იქნებ მყინვარზე
სიკვდილიც ერჩია!..
აქედან ვხედავ
საწყალ გახას
ყინვის საკაცეს,
აქედან ვხედავ
გუდამაყრის
მოხევეთა
საარყე ქვაბებს
და ქელეხში
გამოცლილ ყანწებს.
მყინვარს
ყინულის
ხსოვნა
თან ახლავს,
არ დაივიწყებს
მგელმუხლა გახას.
მე არ ვატოლებ
ამუნდსენს გახას,
ამუნდსენს არ ჰყავს
კაცი ბადალი.
და მინდა მაინც
შუაზე გავტეხო
ჩემი ცრემლების
ყინვის შანდალი.
და როცა თოვლი
უბეს აუვსებს,
ყოველი მოხევე
იტირებს ამუნდსენს.
უნდა შევაგდოთ
ხალხი ნამუსზე,
ყველაზე ლამაზ
კრიალა ვარსკვლავს,
ამომავალ მზეს
შუბლზე რომ აკრავს,
მისცეს სახელი
- როალდ ამუნდსენ!..