დედა ენა

”დამარხულ არს ენაი ქართული
დღემდე მეორედ მოსვლისა მესიის საწამებლად,
რათა ყოველსა ენასა
ღმერთმან ამხილოს ამით ენითა. ….”
(ზოსიმე)

ხილული ხალხი უხილველი მზის წყაროსთვალში
საკრალურ ენით მარადიულთან ვართ მუდამ ვალში.
სანამ ქართულად ვლაპარაკობთ სიტყვით ვივსებით,
როგორც მდინარე შენაკადთა ზნით და თვისებით.

ენა ქურუმთა,ჟამ-მვითარებით ვერმორეული,
მისტერიული,დაუშრეტელი,ზნით ორეული.
მხატვრული თვალმარგალიტებით გადატკეპნილი,
ენა მარხული,ოღონდ არასდროს ხმაგაკმენდილი.

შორსმხედველობით ენა ახლოდან ვერ დანახული
გულით ვიხილოთ თვალის ჩინისთვის ჯერ დამარხული.
ვიხილოთ მოკაშკაშე სხივში ენის აღლუმი,
ყოველ სიტყვაში სიტყვა მეორე,მზით დანაღმული.

მიწა და ზეცა,
ზეცა და მიწა-
ქი-ანა,
(ან-ქი),
ანუ ამდენი მინიშნება
სხვა ენას ან კი
ექნება სადმე?
მითხარი,ანუ,
რად არის ან-ქი
მიწა ასეთი ჭლექიანი და
ღრუბელი ტლანქი?
ანუ,იცოდა როცა კაცს ჰქმნიდა
ზეცაში მან კი,
მოედებოდა დედამიწას და ცას
კაცის მანკი?
ქათქათა ღრუბელს თანდათანობით
თუ რომ ჭამს ჟანგი,
უშველის ვინმე აქოშინებულ
ქიანას ან-ქი?
ვინ შეაჩეროს ცოდვით გამძღარი
ჰუმბაბას ტანკი?
კბილით ძლივს იჭერს გადაჭიმულ
ბოლო სიმს ჩანგი
და პირველ სიტყვას
უკანასკნელი დაეძებს ჰანგი.

სალაპარაკოდ მომშვილდულია
სიტყვაში ხმა და
დროა,გავიგოთ უდაბნოს შინა,
თუ რომ დაღამდა.
***
უტეხი კლდის ნაპრალდან,
როგორც ულევი მადანი,
გვაქვს ენა ათასწლეულთა
და საკუთარი ანბანი.

გავიცნოთ ენა პატარა ერში დიდთა მგოსანთა,
გამყარებული ხორცის სულით შესამოსადა
და მხედველობის შეზღუდულობით ვერ დანახული,
გულით ვიხილოთ ღვთის გაღვივებით გადალახული

ქართული ენა-უხვი მდინარე,მარადმედინი-
ვერ მოერია ერთს ათასი ჯალალედინი.
მდიდარი ენა,სიტყვის ძრაობით დაუდგრომელი,
მარად ცოცხალი სიტყვა,დროში დაუვრდომელი.

ერთი მდინარე პატარ-პატარა შენაკადებით,
საუკუნეთა საფეხურებით და კასკადებით,
კლდეშია ენაწყლიანთა წყლის წმინდა სათავე
და ბედაურთა ხელში სხარტი სიტყვის სადავე.

ქართული ენა,ენა მითოსის და პოეზიის,
რაშიც მჟღავნდება უფლის ნადები ცხადად იმდენად,
დროა,აღვიქვათ,როგორც ერთი წიგნი უფლისა,
ანუ აღვიქვათ მოლაპარაკემ იგი იმ ენად,

გახმაურდება რომელშიც სიტყვა დაპირებული,
როს თვალს ავახელთ მზერით ჯერ ვერ დაკვირვებული.
და ვიცნოთ ჟღერით ენა ქურუმთა და მგალობელთა,
დედამიწაზედ ნახევარღმერთთა ენა მშობელთა,

მარადიული ენა ღვთიშვილთა და მზის ადეპტთა
და მითიური პანთეონის მობინადრეთა.
ენის უხილავ წყაროსთვალში დაბუდრებული
ვიხილოთ სიტყვა “სულ ძილი ძილში”დაქუხებული.

პატარა ერი რა მდიდარი ვართ ჩვენი ენითა,
უკვდავ კლდეეში ფესვგანრთხმული დასაყრდენითა.
ლაპარაკობდა ფშავ ხევსურეთში ვაჟა ამ ენით
გამყარებული რწმენით მარხული ენის აღდგენით,

რომ დაბნელებულ უდაბნოში ზღვაში დამხრჩვალ მზეს
იმედით ვუთხრათ: ხომ დაბრუნდები?!ხომ დაბრუნდები?!
რომ უპოეტოდ დარჩენილ ყამირ საქართველოში
კვლავ ავითვისოთ პოეზიის ხოდაბუნები.

ლურჯა ცხენებით,ფაფარაშლილი გინა მერანით
პარნასისაკენ! პოეზიის “ბედ”უინებო.
კიდევ ათასი შოთა,ვაჟა,გალაკტიონი…
კიდევ ერთი და…. ჯვარს მაცვით მეტი თუ მე ვინებო

და საქართველოს მტრებს ნუ გგონიათ,გადავშენდებით
და თუ გგონიათ ნიშნავს,მანამდე ძალიან ცდებით,
სანამ ქართულად ვლაპარაკობთ,ნუ გაქვთ იმედი,
რომ წავიქცევით,თუ რომ წამით წავბარბაცდებით.

ვართ მითიური წრებრუნვის რკალში
ვერ გადალახულ სივრცის ნაკადში
დროებით სხვათა დროის ფარგლებში
და ფილმს გვიღებენ შავ-თეთრ კადრებში.

ვართ მითიური წყლების კასკადში
საღათას ძილით ოქროს აკვანში.
დავლათანთა დავდივართ იღბლით
უკვდავი ხალხი მოკვდავთა ნიღბით.
“რა გაწყვეტამდის მიიყვანს
ფინია რკინის მართულსო”,
სულ სხვანაირად გავიგებთ
გაუჟღერებელ ქართულსო.

გახმაურდება ენა როს ,
ყურს არ დაგვიხშობს საცობი,
და დამარხული გახდება
მშობლიური და ნაცნობი.

ღმერთო!უშველე იმ ხალხს და
იგი ამრავლე ერია,
ვინც შენი დედა-ენის და
ვიც რწმენის ნაშიერია.

თუმც,ზებუნებრივ ამ ენას
სხვა რად სჭიდება ქომაგი,
აქ ყოველ სიტყვას აზრი აქვს
ღვთით განზრახული-ორ-მაგი.

ამ მაგიური ორითა
ყოფილი გახდეს ყოფადი,
რასაც ვერ ვიცნობთ მზერითა
გახმოვანდება ცნობადი

და დაფარული ენითა
რაც იყო იგი იქნება,
როცა დრო მოვა და თუ რომ
მტვრის მიმღებელმა ინება.

სხვაგვარად გახმოვანდება
დაპირებული,აღთქმული
და დავინახავთ ღამეში
რაიც დღშია ჩანთქმული….

ბევრი ქვეყანა ტრაბახობს
სიდიდით,ჯარის ჯანითა,
ჩვენი პატარა კი უფლის
ნარწევი ცად ანბანითა.

თქვა უფალმა:
-ვაზი ვანდო,
სხვა ერი მე
ვერ ვნა-ხეო,
იყოს ვაზი
კულტურა და
ქართველი
მე-
ვ-
ენა-
ხეო.

ვუმადლოთ უნდა ზენასა
ენაში სიტყვის ფენასა:

ჩ-ენა,რჩ-ენა,გინა ფჩ-ენა,
ცვ-ენა,წყ-ენა,გინა რწმ-ენა,
სმ-ენა,თმ-ენა,გინა კბ-ენა,
ჯ-ენა,დ-ენა,გინა რბ-ენა,
დედა-ენა,ნ-ენა,ლხ-ენა,
რქ-ენა,ღრ-ენა,შთ-ენა,ფრ-ენა
და რამდენი დამალული…
ენამ სიტყვა აგვიშ-ენა…

განა ყველა გამახს-ენა?

ენა ცხ-ენით,
დიდი ძღვ-ენით,
სიტყვითა და მისი ძ-ენით,
მოვა თუ რომ გავიხს-ენით,
რამეთუ რომ გავივს-ენით.
მისით,ჩემით,ანუ შ-ენით-
სიტყვას დავინახავთ ენით!

მამის გვარი ძ-ენითაო,
სახელმწიფო ბრძ-ენითაო,
ვენახი ყურძ-ენითაო,
სიტყვა-დედა ენითაო.

ჩიტი- ცაში ფრ-ენითაო;
ღვინო -ყურძნის წვ-ენითაო;
ქართველები- გ-ენითაო;
დედა-დედა-ენითაო!

დედა- ენა და
დედ-მამა,
ქალ-ვაჯი,
გინა,ცოლ-შვილი-
ურყევი თანმიმდევრობა
ათასი წლით ვერ მოშლილი.

გუთნის-დედა და და-ძმანი.
დედა-ადგილის და ზარიც,
დედა-მიწაც და ქალაქიც,
ეკლესიაც და ტაძარიც.

დედა ბოძი და რამდენი…
სიტყვა ქართული სხვა ბევრი,
კაცია მოხუცებული,
ქალი კი-კვლავ დედა-ბერი.

დედა-შვილობა და დედა-
მაწვნის,ყველის,ან ჯინჭრისა.
დედა-კაციც და ქალიცა-
გამღვივებელი ნიჭისა….

რა გავაგრძელო სიტყვითა,
თუმც ერთი მაინც მეთქმისა-
დედაა დამბადებელი
დედა-მიწაზედ ღმერთისა!

დაუღალავი ცხენითა,
გულში იმედის ლხენითა,
ვართ არნახული ენითა,
ვერ დანახული სმენითა.

რენესანსის ორი კერა,
ეპოქა …კულტურის ერა.
ქალდელი და სადა ური,
საწყისი და სათაური.

ანამ განბანა ან-ბ-ანი
იღწვოდა ოდეს ზეც-ანი.
რაიც ჩვენ გადმოგვითარგმნეს
ც-ანი-ა მისი დედ-ანი.

წმინდ-ანი და უწმინდ-ური;
ჟამი-ანი და უჟ(ა)მ-ური;
საქმი-ანი…უსაქმ-ური;
მადლი-ანი…უმად-ური;
ს-ანა ქებო …საყვედ-ური.
ან-გელოსი…ეშმაკ-ური…
ნ-ა(ნ)- ც(ა)ნობი და უ-ც(ა)ნა-ური.

უფას-ური..ფასი-ანი;
ურ-ჯუ(რ)ლო და ჯიში-ანი
და ა. შემდეგ,რაიც ქ-ური,
ვით ქაჯ-ური,
მე-დიდ-ური…
ანი კიდევ
ხათრი-ანი…
იღბლი-ან-
ბარ-აქი-ანი.
ერთი
ც-ანი,
ერთი-ანი
და რწმენა
ი-
მე-
დი-
ანი.

წვიმი-ანი ხეი-ვ(ინ)-ანი,
თოვლი-ანი აი-ვ(ინ)-ანი.
ანი ციდ-ან ს-არ-კი-ანი,
ცრემლი-ანი,
სევდი-ანი..
თუ გაბრაზდა…
თუმცა ანი,
ერის მეტად
ქეცი-ანი.

გავაგრძელოთ?
მღ-ერი-ს
ერი,
სა(დ)ცა-ერი,იქ სა-ც -ერი;
უბედ-ური …ბედნი-ერი;
უმად-ური…მადლი-ერი;
უგემ-ური… გემრი-ე(რ)ლი;
უსახ-ური… სახი-ერი;
უგუნ-ური…გონი-ერი;
უწიგნ-ური…წიგნი-ერი;
უსუს-ური…ღონი-ერი;
ხან უძლ-ური,ხან ძლი-ერი;
საზღა-ური,ზომი-ერი.
სული-ერი;
სულ მში-ერი;
ქურ ველ-ური
და ყი-ური;
უდღე-ური
და ბით-ური.

ჰ-ერი, ერი….
მიწი-ერი,
ჭ-ერი,ჯ-ერი,თუ ნაჭ-ერი,
მტ-ერი,გ-ერი,ც-ერი, მწ-ერი,
ფ-ერი,ბ-ერი,გინა კვ-ერი.
ხან მოზვ-ერი,ხან ბოკვ-ერი,
თვინი-ერი,ღვთისნი-ერი.

მშვენი-ერი,ან უზრდ-ე(რ)ლი;
დარდი-ანი …უდარდ-ე(რ)ლი;
ხათრი-ანი, კადნი-ერი,
ერი ციდ-ან ანა -ც(ა)ერი.

მზ-ი-ანს ასო თუ დააკლდა,
დაკოდილს მოაქვს ზი-ანი
და ვერ იყოს ერი მაშინ
ძველებურად ს-აზრი-ანი.

ზეცი-ერი ან-ით ნაპკურს
გვეყო,რაც ვჭამეთ ზი-ანი.
ხალხის გული კვლავ მზ(ე)-ი-ანი
ერი კი
თავ(ს)-
აზ-
ი(ს)-
ანი.
***
ნეტავ, ვნახო ჩემი ერი
ძველებურად განი-ერი,
ძველებურად ჯ-ან-მრთელი და
ჯ-ანი-ანი ჯ-ან -დი-ერი.

სახელმწიფო- ერითაო,
ბერი-ცაში მზერითაო,
შემოდგომა-ძღვენითაო,
სწავლა-დედა-ენითაო!

გავახმაუროთ ენითა,
რაც დამარხულა მელნითა,
რაც ანბანშია თმენითა
და გარდმოსულა ზენითა.

რა საიდუმლო ყოველი
ამ ენას არს დამარხული,
მდაბალი,დაწუნებული,
ვიხილოთ,ვით არნახული.

რომ დაფარული ენა იგი –
ენა ქართული,
სალაპარაკოდ აღდგეს,ვითარცა
ღმერთთან ჩართული.

ვით დედა-ენა,იგია
დედა ყოველთა ენათა,
აღსდგეს,ვითარცა ლაზარე,
ახლიდან მოსასმენადა.

ვით გაზაფხულზე ჯებირს გაამტვრევს
წვიმით მდინარე,
გამოიღვიძებს თმენით დაღლილი
ენა-მძინარე.

სხვაგვარად აგუგუნდება
აი ია და ეს ია,
გავიგებთ,რომ დედა-ენა
ყოველ ენათა ფესვია.

სხვაგვარად წასაკითხია
აი ია და ეს ია.
ბოროტთან მარტო რას ვიზამთ,
თუ არ გამოჩნდა მესია.

სხვაგვარად დაგვირგვინდება
აი ია და ეს ია,
გავიგებთ,იაც რომ ციდან
ჩამოსულ-ია…ღმერთ-ია.

იაში ნანა ვიხილოთ,
ვთქვათ ია-ვ-ნანა,ნანაო,
ბარბოლა ვიცნოთ ნანაში,
მოგვირწყას ანამ ყანაო.

იშთარი,ნანა,ანუნუტ,
ანა,მანანა,ნანული-
ერთი იმედის ხიდი და
ათასი ხის სინანული

ვერც კი წარმოგვიდგენია,
რაოდენს გვაძლევს გენია!
მზეს დავინახავთ ღამითა,
სიტყვაში მყოფი მამითა.

აი ია და ეს ია,
მისგან ვინც უმაღლესია,
ვით მ-შვიდი სამ-ოთხ ხე-შია,
სიცოცხლის ხე ხმის ხელშია.

გენაცვალე,ჩემო შამშე!
შენი რქების რქენაშიო!
ვენაცვალე მზით დაქარგულ
ქალდელს ქართულ ენაშიო.

ამ ენ-ით უთხრა უფალმა
ხალხებს სათქმელი ფარული
და გაუმხილა ამ ენ-ით
უსაზღვრო ხმა-სიყვარული!

როგორც გილგამეშის დედა
მზეს სთხოვდა სხვა ენითაო,
ღვთისმშობელიც ამ ენაზე
ქალდელს ედგა გვერდითაო.
***
ცისარტყელასაც ვიხილავთ,
გაგვბანს მზის პირის ნაბანი,
იშვას ზე-ნების და სულის
ნაკარნახევი ანბანი.

დაბადებიდან ბოლომდე
ცხოვრება დიდი ველია,
უფალი ხელს შეგვაშველებს,
გზა-ფეხით გასავლელია.

ვერ კი წარმოგვიდგენია,
რამდენს გვავალებს გენია!
***
რა გავაგრძელო სიტყვითა,
თუმც ბოლოს მაინც მეთქმისა-
დედაა დამბადებელი
დედა-მიწაზედ ღმერთისა!