ბებერი გოგოებისა

გავიღვიძე თუ არა, მაშინვე მივხვდი, რომ სალაპარაკო მქონდა.
გამოვძვერი ლოგინიდან და ფეხსაცმელი ჩავიცვი.
აღარც მახსოვს, რამდენი ხანია, ტანსაცმლიანი ვიძინებ. ავწევ საბანს და შევძვრები ხოლმე პირდაპირ, რაც მაცვია, იმით. ერთი ფეხსაცმელს ვიხდი და ეგ არის. მერე ზოგჯერ ხდება, რომ დილას ვდგები და ასეთივე გავდივარ სახლიდან, ნამძინარევტანსაცმლიანი.
ეს მაშინ, როცა სალაპარაკო მაქვს.
ბებერივით ვცხოვრობ-მეთქი, გავიფიქრე, სანამ სახლის კარს ვკეტავდი.
მაგრამ რატომ ბებერივით. ის ასე არ იყო, უფრო პირიქით: გახამებული თეთრეული, კარგად შემოკეცილი საბანი, საღამური - მაქმანიანი პერანგი. ტანსაცმელს კოხტად გადაკიდებდა სკამის საზურგეზე. კოპწია. ზუსტი სიტყვაა კოპწია. არ ვიცი, იქნებ ყოველთვის არ კოპწიობდა, მაგრამ მე ასეთი მყავს ნანახი – მაღალი წნევა ჰქონდა და მოსაკითხით გამგზავნეს სახლიდან. სხვა დროს ლოგინში ჩაწოლილი არ მინახავს.
მაწონი წავუღე მაშინ და ახალგამომცხვარი სოდიანი პური. დედაჩემი აცხობდა ხოლმე ამ პურს, როცა ყველა შევგროვდებოდით, მთელი ოჯახი.
ჰო, ამ შეგროვებებისა... და ოჯახისა. იშვიათი ამბავია ეს. ერთად შეგროვება და ოჯახი. ზოგჯერ თვეობით რომ მიბობღავ, მიღოღავ დღიდან დღემდე იქ მისაღწევად. შორს, შორს, მთებშია ის სახლი. საკვამურიდან ბალღობის სიზმრები მოფუვდებიან, და აივანზე დათვის ტყავია გაკრული.
ჩემი დაბრუნება ბავშვობის სახლში ადვილი როგორ იქნებოდა. და არავის დაბრუნება არ არის ადვილი ბავშვობის სახლში. იქ დიდობის დედები, მამები და ძმები გხვდებიან და გიყურებენ. ისე გიყურებენ, ისე...
არა, არ გიყურებენ. ისე ა რ გიყურებენ, ორივე ლოყით რომ ღეჭავ კარაქიან პურს სკამზე ფეხებშემოწყობილი და ისე ა რ გეუბნებიან, ფეხები ჩამოიღეო და პირგამოტენილი ნუ ლაპარაკობო, და კარგად დაღეჭე და ლუკმა ისე ჩაყლაპეო, და პიტნის ჩაის ხრუპუნით ნუ სვამო. და სად იყავი აქამდე, სად იყავი დაკარგული, სად დაეთრეოდიო ამდენი ხანი. ამდენი თვე.
არაფერსაც არ გეუბნებიან. თვალს გარიდებენ, თავებს თეფშებისკენ ჩახრიან და ისე იცინიან.
სასაცილოდ ყვები, ჰო, სამსახურიო, მეგობრებიო, ისო, ესო. ცხოვრებაო, ცხოვრება.
არც ტანსაცმლიანი ძილი, არც ხეებთან ლაპარაკი შემოდგომის ბაღებში. სასაცილოებს ყვები.
ყვები, ყვები და იცინიან.
დიდობის დედებს კი ეტირებათ, სულ ეტირებათ ამ დროს.
ჰოდა, შემოდგამდა ჩემი დიდობის დედა შეშის ღუმელზე სქელ, ძველებურ თუჯის ტაფას, ისევე, როგორც ბავშვობისდედობაში, და იმაში აცხობდა ამ პურს. თხელი გამოდიოდა, სოდით აფუებული, მოყვითალო.
ხმიადი.
ზამთარში ხდებოდა ეს სოდიანპურობა ძირითადად, და ალბათ ზამთარი იყო მაშინაც. ალბათ მითხრეს, წადი, ნახე პაპიდაშენიო, ისე არ მოკვდეს, რომ ვერ ნახოო. დედაჩემი მეტყოდა მშვიდად, შეპარვით, ჩამიწყობდა კალათში საჭმელს.
ალბათ.
ალბათ შესვლისას კარზე დავაკაკუნე, იმან სუსტი ხმით მიპასუხა, მე კარი შევაღე, იმან - ვაიმე, მართლა შენ თუ ხარო, მე ალბათ თოვლიანი ფეხსაცმელი გავიხადე, იმან – აჰ, არა, არა, არ გაიხადო ფეხზეო, მე – აბა რას ამბობ, აგიტალახებო.
ალბათ.
მერე შევედი და იმან - შენ თუ ხარო, მართლა შენ თუ ხარო. მეგონა, ისე მოვკვდებოდი, ვეღარ გნახავდიო.
მე - რას ამბობ, რა დროს სიკვდილია, ჩემს შვილებს წინდები ვინ უნდა დაუქსოვოსო.
მერე ალბათ საწოლიდან წამოიწია, მე დავიხარე და ვაკოცე.
იმან – ბებერი რა საკოცნელიაო, მე – რას ამბობ, გოგო, ვინ არი აქ ბებერიო.
ალბათ.
არ მახსოვს.
მარტო ეს მახსოვს – ნიკაპამდე აფარებული, ფეხებთან კოხტად შემოკეცილი საბანი, ჩაცვენილი თვალები და მაღალი ცხვირი.
ხელები არ უჩანდა. მისი ხელები სხვა ამბებიდან ვიცი, სხვა ამბებიდან მახსოვს.
ალბათ ვგავარ, კი. ალბათ ასეთი ვარ გულაღმა გაწოლილი დილაობით: ჩაცვენილი თვალები და მაღალი ცხვირი.
ოღონდ მე ავად არ ვარ.
რა ვიცი, მე ასე მგონია, რომ ავად არ ვარ.
ჰოდა, დღეს გავიღვიძე თუ არა, მაშინვე მივხვდი, რომ სალაპარაკო მქონდა.
ერთი ბაღია, იქ მივდივარ ხოლმე, როცა სალაპარაკო მაქვს. ვჯდები ხეების ქვეშ და ვლაპარაკობ.
ამ ქალაქში ხეები ასეთები არიან - შენ უნდა მიაკითხო, თვითონ კი არ მოვლენ. ზოგჯერ ავადაც ვხდები, კი, მაგრამ არც მაშინ მოდიან ხეები.
რა ვიცი, ასეთები არიან.
წავედი.
ერთი სკამია, იქ უნდა დავჯდე. თუ დაკავებული დამხვდა, გამოვბრუნდები და წამოვალ.
დავჯექი.
სიგარეტი ამოვაჩოჩე. დავფიქრდი, ჯერ ვილაპარაკო თუ მოვწიო მეთქი, მერე მოვუკიდე.
მე ხო მწეველი არ ვარ-მეთქი, ვეუბნები ჩემს თავს. მართლა არ ვარ მწეველი. ოღონდ აღარც მახსოვს, რამდენი ხანია, ყოველდღე ვამბობ ამას. ვამბობ და ვეწევი.
თავს გადავწევ ხოლმე, სკამზე გადავწვები და ისე ვეწევი. მაღლა ვუშვებ ბოლს, ხეებისკენ. კენწერომდე მინდა, მიაღწიოს, მაგრამ გზაში იფანტება.
რაღაც მცენარეა გარშემო, ჰიდრასავით გაწოლილი მთელ ბაღში. ღობეს ისე აწყდება, ჰაჰა საცაა გაანგრევსო, იფიქრებ. ბაღის ჭიშკართან დაკრუნჩხული საცეცები შემოუკეცავს. ისე ვჯდები, რომ ზურგთან არ მომექცეს – ისეთი გრძნობა მაქვს, რომ შეიძლება თავს დამესხას.
გიჟი კი არ ვარ და რაღაც, უბრალოდ, შეგრძნებაა ასეთი, არასასიამოვნო.
გამახსენდა.
გამახსენდა, როგორ ცდილობდნენ ჟოლოს ბუჩქები ღობის გარღვევას იმის ეზოში.
ერთხელ დავეხმარე დაკრეფაში, ერთ ზაფხულს. შავად მწიფდებოდა ეს ველური, ვერმოთვინიერებული კენკრა ვაშლის ხეების ჩრდილში. რაღაცნაირად, ბოროტად მწიფდებოდა. ვკრეფდი და მეგონა, ხელებზე მკბენდნენ ეს ჩამძიმებული, დატენილი მარცვლები.
შეჭამდი და წყლის გემო ჰქონდა.
ბოსტნის ჟოლო.
ღობე ღონიერი იყო, ეკლიანი მავთულის. მკვიდრად ეჭრა ეს ბუჩქები, თორემ იქნებ მართლა გაქცეულიყვნენ და ისევ იმ ქვიშრობ, მზიან ფერდობებზე შეცოცებულიყვნენ.
იქ კი ჩაიგუბებდნენ მზეს კარგად, იქ კი ჩატკბებოდნენ.
ეს კიდევ ამ შინაურ ჟოლოს მოაკომპოტებდა ხოლმე. ჩაამწკრივებდა ქილებს საკუჭნაოში და დაითვლიდა. რამდენჯერ გაუხსნია ჩემთვის ქილა, ზამთარში.
კომპოტიც წყალწყალა იყო. ჟოლოს ფერი ტუჩებზე არ დაგრჩებოდა, არც გემო დაგრჩებოდა.
და საერთოდაც, არაფერი მრჩებოდა ხოლმე პაპიდაჩემთან სტუმრობის შემდეგ მისი სიმარტოვის სუნის გარდა.
ვეწევი.
მე როგორი სუნი მაქვს მეთქი ნეტა. მეც ხომ არ დამედო უკვე ის სუნი, ობმოდებულ საპურეებს რომ ასდით.
და ამ დროს მოვიდა.
ყველაფერი შავი აცვია - შარვალი, ჯემპრი, ქურთუკი. ფეხსაცმელი. შავი შარფი. სუფთად გაპარსული სახე, დავარცხნილი თმა. ლაპლაპებს, გალოკილივით არის. ბიჭია ჯერ, კაცი არ ეთქმის. წინ დამიდგა და მიყურებს.

ლამაზი გოგო ხარ და არ გიხდებაო, მეუბნება.
სიგარეტიო.
ვინ გითხრა, რომ გიხდებაო. მოწვა. ლამაზი გოგო ხარო და არ გინდაო.
აი ლამაზი ის იყო-მეთქი. ისეთი რბილი კანი ჰქონდა ოთხმოცი წლისას, გადაკოცნისას მაგრად მივეკვრებოდი ხოლმე ლოყით - ხავერდივით იყო, რბილი, სანთლისფერი ხავერდივით. მე თითქმის ნახევარი საუკუნე დამრჩა იმის ასაკამდე, თითქმის, მაგრამ ის კანი, ისეთი კანი. სულ ხელის გადასმა მინდოდა, მაგრამ მოფერებას როგორ შევძლებდი.
მე რომ ვინმეს მოფერება შემეძლოს, მე რომ ვინმეს მოფერება შემეძლოს.
და ეხლა გვერდზე მომიჯდა.
ლამაზი გოგო ხარო, რომ იმეორებს თან. ტუჩის კუთხეები როგორ მაქვს ჩამოღარული, იმას მაინც შეხედოს. ფილტვებიო, ჯანმრთელობაო. ჯანსაღი ცხოვრების წესიო.
ოჯახიო? ოჯახიო, კი, კი, არ მომესმა. შვილებს რო გააჩენო. ავადმყოფ შვილებს გააჩენო და შენი ბრალი იქნებაო.
იმან საერთოდაც მკვდარი გააჩინა.
ისეთი ამბავი იყო ის ამბავი, მე ვერაფერს ვკითხავდი.
კაცებზე არ ვლაპარაკობდით ჩვენ. ზოგჯერ მკითხავდა გაკვრით, ფრთხილად, ხომ არაფერი ხდება შენთანო. არაო, სულ ვეუბნებოდი. ხდებოდა თუ არა, მაინც ასე ვეუბნებოდი. იმიტომ, რომ როცა ხდებოდა, მაშინაც ისე იყო, თითქოს არ ხდებოდა.
ერთხელ მითხრა, მეშინიაო, არ შეგიყვარდება შენო. ვიჯექი და ვფიქრობდი, თვითონ როგორ უყვარდა. ყვებოდნენ ამაზე, ბოროტადაც ყვებოდნენ. როგორ უყვარდა ის თავისზე ორჯერ უმცროსი და უვარგისი კაცი.
ვარგისი და უვარგისი ისეთი ნათქვამია, მაგრამ ასე იყო და.
ერთხანს იყვნენ ერთად. ოჯახი. ოღონდ რანაირი ოჯახი. და დამთავრდა მერე. ცხოვრობდა ასე, მკაცრად მარტო.
ცოტა ვიცი მე ის ამბები, ყურს თუ მოვკრავდი რამეს, თორემ თავის წვალებაზე არაფერი მოუყოლია, ერთი სიტყვაც არ დასცდენია.
არც შვილზე.
შენს შვილებს მინდა მოვესწროო, რამდენჯერმე მითხრა. აი მაგას თუ მოვესწრები, ბედნიერი მოვკვდებიო. მოესწრები-მეთქი, აბა როგორ. წინდებსაც დაუქსოვ. ჩვენ ხო ეგრე გავიზარდეთ, შენი მოქსოვილები გვეცვა სულ, ჩემი შვილებიც ეგრე გაიზრდებიან-მეთქი.
აი აქედან ვიცი მე მისი ხელები - ქსოვდა, ქსოვდა და ქსოვდა.
მქსოველი ხელები.
ქსოვდა ყველასთვის - ძმებისთვის, ძმების შვილებისთვის, ძმების შვილების შვილებისთვის.
რამდენჯერ მითხრა ეს, ისე მოვკვდები, შენ ბედნიერებას ვერ მოვესწრებიო, და სულ ამას ვპასუხობდი - რა დროს სიკვდილია, წინდები-მეთქი, ჩემი შვილების წინდები-მეთქი ჯერ.
არა, საერთოდ არ ვლაპარაკობდით ეგეთებზე, ერთხელ მითხრა მარტო - უძილობა რომ გაწუხებსო, მაგის ბრალიაო, მარტო რომ გძინავსო. მეთქი არ ვწუხდები, თუ არ მეძინება, ვუმღერი ხოლმე ჩემს თავს.
სიმართლე ვუთხარი, ვუმღერი ხოლმე ზოგჯერ. მოვიგორგლები საბნის ქვეშ, მკლავებს შემოვიხვევ მჭიდროდ, თითქოს მკერდზე მივიკრავ ჩემს თავს და ვირწევი და ვდუდუნებ, ვმღერი. ვმღერი საკუთარი თავის იავნანას.
და როცა მარტოს არ მძინავს, მაშინ უფრო მინდება ამის გაკეთება. სულ ასე ვარ მე, თითქოს მაშინ უფრო მეტი სიმარტოვეა, მაგრამ ეს აღარ მითქვამს იმისთვის - რაღაცნაირად სჯეროდა, რომ არასდროს არავინ მყოლია და ვეცოდებოდი, მე კი მომწონდა, რო ვეცოდებოდი.
ბოლოს რომ ვნახე, არაფერი მახსოვს იმის გარდა, რომ ვერ ვტირი-მეთქი, ვუთხარი. ვერ ვტირი-მეთქი, და ეს მაწუხებს ყველაზე მეტად. გაჩუმდი, გოგო, რა გაქვს სატირალი, ღმერთმა ნუ მოგცეს მაგის მიზეზიო.
მეტი მიზეზი რაღა უნდა იყოს - ტირილი მინდა და ვერ ვტირი-მეთქი, ვფიქრობდი. დავაქცევ მეთქი ამ კომპოტს, ჩახარშულ ჟოლოს მარცვლებს იატაკზე დავასრეს-მეთქი.
ჰოდა, მაშინაც ვერ ვიტირე.
მე ყველაზე ბოლოს დამირეკეს. ყველას რომ გააგებინეს, მერე დამირეკეს მე.
როგორ დამარხეს, არ მინახავს. ერთი კვირის მერე ავედი.
ახლოს არ მივსულვარ, შორიდან ვუყურე იმის სახლს.

აღარ ამოდიოდა ბოლი საკვამურიდან.
მერე დიდხანს ვისხედით მე და დედაჩემი სამზარეულოში. სანამ მიყვებოდა, თავი მივადე მხარზე. ვისხედით ასე დიდხანს. მერე ადგა და იმ უჯრიდან, ნამცხვრების რეცეპტებს რომ ინახავს, რაღაც ამოიღო, გაზეთში გახვეული.
ეს შენ დაგიტოვაო, მითხრა და შეტრიალდა.
გული შემიქანდა, ხელები ამიკანკალდა. მეთქი დედი, დედი, როგორი ამბავია ეს, როგორი, ხომ გესმის. გოგოების ამბავი, ბებერი გოგოების ამბავი.
ის კი იდგა სამზარეულოს ფანჯარასთან და კაკლის ხის ტოტებზე ჩამომსხდარ ყვავებს უყურებდა. ეტირებოდა თან. სათვალე მკერდზე ჰქონდა ჩამოკიდებული, ფანჯარაში იყურებოდა და ეტირებოდა.
გული შემიქანდა. ნეტა რა ფერები იქნება მეთქი, რა ფერებში მოქსოვა. ჭრელები უყვარდა.
ჯერ ხელი დავადე, მერე გავშალე გაზეთი.
ცივი რკინა მომხვდა ხელში.
გასაღები იყო. სახლის გასაღები.
თავისი სახლის გასაღები დამიტოვა-მეთქი, დედი, ამ კუდიანმა. დედი, დედი.
ჯადო ამეხსნა თითქოს. ისე ვიტირე, ისე ვიტირე.
აჰა მეთქი ცხოვრება, ჩემო თავო. აჰა შენ ცხოვრება.
არ ვაპირებ-მეთქი გაჩენას. რას მიყურებ, კაცო, რას მიყურებ, არ ვაპირებ შვილების გაჩენას.
უცებ ვიფიქრე, ვაკოცებ მეთქი, ვეცემი და ტუჩებში ვაკოცებ, ჯანმრთელობაზე და შვილებზე და პატიოსან ცხოვრებაზე და ოჯახზე რო მელაპარაკება და პატრონიო, რო მეუბნება, პატრონი ხო გინდაო სიბერეშიო.
მაგრამ არ შემიძლია ეგეთებისთვის კოცნა.
ჰოდა, ჩანთა გავხსენი და ამოვქექე. იქ იყო, იქ. სად წავიდოდა, ისე დავათრევ, როგორც საფლავის ქვას.
აი ნახე, ნახე, ეს არის ჩემი სახლის გასაღები, იცი, სად არის ეს სახლი? აქედან ძალიან, ძალიან შორს, მთებში. ეხლა ისე ცივა იქ, რომ სუნთქავ, ასეთი ორთქლი ამოგდის, როგორც ეს სიგარეტის ბოლია. იქ ერთი სახლი დგას, პაპიდაჩემის სახლი. და მე მელოდება. რომ დავბერდები, აი ამ ცხოვრებას რო მოვრჩები, ამ ტანსაცმლიანადძილიან, ხეებთანლაპარაკიან ცხოვრებას, იმ სახლში ვიცხოვრებ, მარტო, სულ მარტო. რაში მჭირდება შვილები, აი ჩემს ძმას ჰყავს უკვე, ისინი გაიზრდებიან, და ისინი გამრავლდებიან, ისინიც გააჩენენ, და დავჯდები და მოვქსოვ ჯემპრებს და წინდებს ჩემი ძმის შვილებისთვის და შვილიშვილებისთვის და იმათი გაუჩენელი შვილებისთვის და ჩაუსახავი შვილთაშვილებისთვის და მოვქსოვ და გადავქსოვ ყველაფერს, ყველაფერს. და ვიქნები ბედნიერი. და თუ ვინმე მესტუმრება, თუ შემთხვევით ვინმეს გავახსენდები და კარს შემომიღებს, გულს გავუწვრილებ წუწუნით, რომ პატრონი და მომხედავი არ მყავს და უბედური ვარ, სულ მარტო რომ ვარ, და სინამდვილეში ერთი სული მექნება, როდის წავა ეს ჩემი სტუმარი და დავრჩები ისევ მარტო და ვიქნები ისევ ბედნიერი.
და ზამთარში, როცა დიდი თოვლი მოვა, მე თვითონ ავფოფხდები ჩემი სახლის სახურავზე და გადმოვთოვლავ მე თვითონ, და ერთხელაც ფეხი დამიცდება და ჩამოვვარდები და თოვლში ჩავეფლობი და სანამ შემთხვევით მეზობელი არ მიპოვის, ვერაფერს ვიზამ, და ფეხნაღრძობი და გაციებული ჩავწვები ლოგინში და ვეღარც ავდგები და აესე მოვკვდები, აესე მოვკვდები.
გაიგე მეთქი, ბიჭო, გაიგე მეთქი?
ვიყვირე უცებ, ვიყვირე და წამოვხტი.
წამოვხტი, ჩანთას ხელი დავტაცე და გამოვიქეცი.
მოვრბოდი და ვიცინოდი. ვიგუდებოდი, ისე მეცინებოდა – სულ ცხვირწინ ვუტრიალე ის გასაღები.
ჯანსაღი ცხოვრების წესიო, ცხოვრების წესი.
აქოშინებული შევჩერდი ხიდზე. მოაჯირს დავემხე. ეს მდინარე ხომ სულ ასეთია, გუშინ როგორიც დატოვე, ისეთი გხვდება. გუშინ კი არა, შარშანაც ასეთი იყო, იმის წინაც. რამდენი წელია, ესეთს ვუყურებ. ელაპარაკე, რამდენიც გინდა, შენი ამბავი ნაგავივით ტივტივებს შიგ და იტივტივებს კიდევ ათასობით წელი. სულ დარდია, სულ, თავიდან ბოლომდე. ეგ აბლანტებს, ეგ აშლამებს.
ჰოდა იტივტივოს მეთქი ჩემმაც, აჰა.
მკლავი გადავკიდე ხიდიდან მდინარისკენ.
ხელი გავშალე.
მშვიდად ჩაეშვა წყალში. არც გადგაფუნებულა, ჩქამი არ ყოფილა.
ან რა ხმა უნდა ჰქონოდა, ერთი ჩვეულებრივი გასაღები იყო.
მშვიდად წამოვედი, მშვიდად. ჩუმად მოვდიოდი, აღარაფერი მქონდა სალაპარაკო.
ფოთლებს ვაბიჯებდი ტროტუარზე.
ისე კი არა, რამის გამო, ან გულის აჩუყება და რაღაც.
არა.
ისე ვაბიჯებდი ფოთლებზე, უბრალოდ. როგორც ბავშვები აბიჯებენ გუბეებში.
ჰო, მართლა: სულ მინდოდა, შვილზე მეკითხა. შვილზე, მკვდარი რომ გააჩინა.
მინდოდა, მეკითხა, სახელი თუ დაარქვა, მაგრამ არ ვკითხე.
ჰო, ალბათ ამიტომ – არ იყო ეგეთი, არ იყო, მე კი მინდოდა, ყოფილიყო.
აი, მკვდარ შვილებს რომ სახელებს არქმევენ, ეგეთი ქალი მინდოდა, ყოფილიყო.
მე დავარქმევდი.