სიტყვავ, ბატონო!

სიტყვავ!
შენ,
რჯულის სულო ბებერო,
ნეტა სანამდე უნდა გეფერო.
შენ!
მთების ფშინვავ, ველის ნიავო, –
სანამდე უნდა გელოლიავო!
შენ, ჩემო ფესვო და ასპარეზო,
სანამდე გფუთნო და გეალერსო.
შენ, ლოდის ჯვარო, სხვენის მტევანო,
ხან ჩონგურო და ხან სატევარო.
შენ, –
მწვერვალების ყელის ეჟვანო,
ხან ყიჟინო და ხან კაეშანო.
შე,
მსხმოარე სისხლო ხნიერო,
რა გამაჩნია სამაგიერო!

* * *
სიტყვავ!
შენ, ჭვანგო კლდეს მიჭვანგულო,
ხან გაბასრულო, ხან გაჟანგულო.
ხან დაეკლილო, ხან დადაფნულო,
შენ, შვინდავ ჩემო, ჭირში ჩაფლულო.
ხან ხელის გულზე – შავო მერცხალო,
ხან იის წვეთო, ხან ნაკვერცხალო.
შენ, ქოხის კვამლო, ჯვარის ღადარო,
ზოგჯერ მტყუანო, ზოგჯერ მართალო.
მაღალ ბალახში ირმის თქარუნო,
ხან სიძულვილო, ხან სიყვარულო.
მჟაველას კლერტო, ხრამის ყვავილო,
მთიდან ცალთვალა დევის ბღავილო.
შენ, მწარე წყევლავ და ძუძს ლოცვავ, –
დედა ქვეყანას ჰპირდება როცა.

* * *
სიტყვავ!...
შენ, ყალყზე მდგარო მხედარო,
ნეტა სანამდე უნდა გედავო.
შენ, –
ჩვენი სიბრძნის ტყეო უღრანო,
სანამდე გსინჯო და გებურღაო.
სიტყვავ ღარიბო,
სიტყვავ მდიდარო,
ნასახლარო და ნასიმინდარო,
ნაგზაურო და ნავენახარო,
ბალახო, ყველა მზეზე მაღალო.
სანამდე უნდა ვკრიფო მოთმენით,
ნაფშხვენი შენი ცხელი ზოდების.
ნაფშხვენი შენი მკვრივი გრანიტის,
შენი ნახშირის, თუ მარგალიტის.
რომ ცას ვახარო და გავაგონო, –
აი, გიპოვნე, მუზავ ბატონო!
და რასაც ვნახავ, რასაც ვიპოვნი,
მტვერი იქნება შენი კიდობნის,
ბუღი იქნება შენი ქალამნის
და, ღმერთმა ნუ ქნას, ისიც ჰარამი,
რამეთუ შენი ხსენი მპატრონობს,
ქართულო სიტყვავ, სიტყვავ ბატონო!

* * *
ვინ არ გაგიდო ტლანქი ურდული,
იყავ დაჭრილი და გაქურდული,
გამობოლილი, გამოჭვარტლული,
შენ, ლოდიძირის წყალით ნათლული.
ჩამოთენთილი, ჩამოფლეთილი,
მაგრამ ყოველთვის მაღალ ღმერთივით,
გამოშიგნული, გამოჯიქნული,
მაგრამ ყოველთვის მხნე და ჯიქური.
და როს სინათლის ჟამი გიდროვე,
მოველ და აკვნის თავთან გიპოვე,
ჩაშლილ კედლების კირში გიპოვე,
და ძველთა ძვლების ძირში გიპოვე,
მუხის ძირკვებს და ქვებს ქვეშ გიპოვე,
წისქვილებში და გზებში გიპოვე,
და დრო როდესაც გამოგიგლოვე,
მანდილის გაფსკვნილ ყურში გიპოვე.

* * *
შენს საფეთქლებთან და შენს მაჯებთან
უდაბნოს სიცხე დაალაჯებდა.
თვით ბედუინის ცხენმა ინება,
შენს წითელ სისხლში დაჭიხვინება.
სურდათ მოედოთ შენთვის აღვირი,
რომ გადაესხათ სისხლი გარყვნილი.
რომ გულმოღლეტილს ველურ ალერსით
გეცეკვა ბუღში და ტრამალებში.
რომ მორეოდა შენს გულს ქლოშინი,
რომ ყოფილიყავ ყველას მორჩილი.
რომ მიმონგრეულ შენს სარეცელთან
საჭურისებს და ლომებს ეცეკვათ.
რომ შენი მკერდის თეთრი ჩირაღდნით
სხვისთვის მიგეცა ჯიშიც, ჯილაგიც.
მაგრამ გადარჩი!
ღმერთით, გადარჩი,
იმდენ დელგამში, იმდენ ავდარში,
მამის მჯიღში და დედის კალთაში,
მამის ჯვარში და დედის მაჯაში,
ღმერთით გადარჩი...
ღმერთით გადარჩი!...
სიტყვა დღვანელი, სიტყვა ხულელი,
სამას წელიწადს ნამარხულევი.
სიტყვა ყაჩაღი, სიტყვა ფირალი,
სამას წელიწადს ნაბორკილარი.
სიტყვა მჟრჟოლავი, სიტყვა მსუსხავი,
სამას წელიწადს ღვინოუსვამი.
ვაი, რამდენი რამ მოვიგონო,
შე, ქოჩახელას მწვანე ჭიბონო!

* * *
დღეს შენი ჯიშის, შენი მუხლების,
ქართული ლექსის მადგას უღელი,
დღეს შენი ფესვით, შენი ფრჩხილებით,
ხორცს ისხამს ყველა საგნის ჩრდილები,
მძულხარ, როდესაც ვამბობ ქართულად,
თითქო სამყარო ცეცხლში ჩანთქმულა,
თითქო ტაძრები ცად აღმართულა,
მიყვარხარ, როცა ვამბობ ქართულად.
ლოცვა, კურთხევა, კოცნა ურიცხვი,
ამ ორად-ორი სიტყვის გულისთვის.
სიტყვავ რუსთველის ხელში ნაქონო,
სიტყვა მერანის ნალში ნაქონო,
სიტყვავ მინდიას ჯამში ნაქონო,
ვინ გინდა ამ ცას, რომ გამოხეთქო,
ან ამ მწვერვალებს გადმოაქროლო!?

* * *
მე რასაც ვნახავ, რასაც ვიპოვნი,
მტვერი იქნება შენი კიდობნის,
ბუღი იქნება შენი ქალამნის
და, ღმერთმა ნუ ქნას, ისიც ჰარამი, –
რამეთუ შენი კვერთხი მპატრონობს,
ქართულო სიტყვავ, სიტყვავ ბატონო!