ვაჟა-ფშაველა ცხენით მიდის ჩარგლიდან თბილისში და გზად თავის ცოლს ებაასება

- კი, ეგრე არის, სულ უბრალოდ, უმიზეზოდ ვღიზიანდები,
კი, სწორი არის, ნერვიული გავხდი, სასტიკი.
სიმართლეს ამბობ.
და სიმართლე ხომ სიმართლეა, თუნდაც იგი ქალმა წარმოთქვას!
მაგრამ ღირს კი თქმა, თუ არის ამის მიზეზი?
ცხოვრებას რომ დავაბრალო, ვინ გამამტყუნებს?
მაგრამ ჩემზე ღარიბებმა რაღა ქნან მაშინ?
ქვრივს შევეჯიბრო? უშვილძიროდ დამრჩალ მოხუცს გადავამეტო?
მარტოდენ ხელის ჩრდილებით რომ ხორცებს იმალავს!
ვთქვათ, მაინც ავდექ და ცხოვრებას დავაბრალე სულ ყველაფერი,
ასე ხომ უფრო გასაგები იქნებოდა ჩემი წვალება!
ხომ მხედავ, ცელი ცელად არ მივარგა, გუთანი გუთნად,
რა სახლი მე მაქვს, ანდა რისი შემოსავალი!
განა მე ვერ ვგრძნობ, თუ როგორი სასაცილო ვარ,
დაშლილ გუთანში შებმულ ხარებს თავს რომ დავჭყივი,
და ლამის არის, ჩემიცა და ქვეყნის ცოდვაც მათ დავაბრალო.
განა მე არ მრცხვენია ხოლმე,
გუთნეულს რომ მივატოვებ კისერმოღრეცილს
და ნახნავში ჩავიმუხლებ ხელკალმიანი.
რომ დაღამდება და სოფელი რომ რომ ჩაიძინებს,
მე კი ბუხარს ვაკვრივარ და რაღაცას ვჩხაპნი,
მაშინ ვგრძნობ ხოლმე სოფლისაგან ჩემს მიუჩნევლობას!
მაშინ ვგრძნობ ხოლმე, რომ არასდროს არ შემითვისებს
და ჩემ საქმესაც არასოდეს დაარქმევს საქმეს.
ჩემს ძმებს ისევე მივაჩნივარ თავის ტოლ მწერლად,
როგორც სოფლის მოკაფიავეს.
ეს უფრო თავსაც დამამეტებს, რაკი მაჯას კალმით არ იღლის!
- რა კაციაო? - ჰკითხა თურმე ვიღაც მჩხიბავმა
ჩვენსოფლელ ქალებს.
- აბა, რა ვიცით, ქალაქში კი რადმე დადისო!
ყუაზეა ჩემი სული დასული, ქალო!
შენა მკითხავ - რამ მოგსპოვო - ცეცხლზე ნავთს მისხამ?
რომელი ერთი ჩამოვთვალო? - ახლა ხოა ცხრაას ცამეტი?
გოგოთური და აფშინა, ბახტრიონი, გველისმჭამელი!
უბედურ ძმებზე -
ალუდაზე და მუცალზე ვინ დაწერა ოცდახუთისამ?
შვლის ნუკრზე და ხმელ წიფელზე სხვამ ვინ იამბო?
მტკაველ-მტკაველ ვინ გალექსა ფშავის ბუნება?
ამეებთან რაა ცხოვრება?
განა მე ვერ გავხდებოდი მაზრის უფროსი?
ან ადვოკატი, ან ვაჭარი, ანდა ყაჩაღი?
ან სოკოებივით გამრავლებული პარტიებიდან
ერთს მაინც ვერ ავეკვრებოდი?
აბა, დათვალე, რამდენი აქვს ამ ცხოვრებას ასაქცეველი!
თუ არა და, მიაყუდებ ერთ ლოდს და... მორჩა!
ცხოვრება ხომ ჩვენი სურვილების მიხედვით გვტანჯავს.
მაგრამ, აბა, კარგად დაფიქრდი,
შეიძლება, ჯავრმა გული არ გამოხეთქოს?
ოთხმოცდაექვსში, როცა უცებ ამეხილა თვალი და მივხვდი,
თუ როგორ უნდა მეწერა და რა უნდა მეთქვა,
მას შემდეგ წყლული ჩემი ქვეყნის არ მომრჩენია.
ახლა ცხრაას ცამეტი არის!
ცოტა ხომ მაინც გაგეგება, თუ როგორი იყო ეს წლები,
როგორ მესხმოდნენ და თავსაც მე როგორ ვიცავდი.
მაგრამ სიმართლე უფრო მოკლედ გამოითქმოდა:
მე სხვანაირად არ შემეძლო ლექსების წერა!
მომავალში, როცა ვინმე დაუკვირდება,
აღმოაჩენს, თუ გულს როგორ მიბამდა ეჭვი,
როგორ ვცდილობდი, მეც მეწერა სხვათა კილოზე,
სხვა საზომებით, სხვა ძვირფასი მგოსნების მსგავსად.
მაგრამ რომ არ გამომდიოდა!
თავს რომ ვიცავადი, განა მართლა ეჭვი არ მქონდა?
რომელ ერთ ეჭვს უნდა გასწვდე ლექსის მწერალი?
რასაც წერ - მასაც და იმასაც - რასაცა ცხოვრობ?
გახსოვს, რომ ვიჯექ და რომ ვწერდი სახეამწვარი
და ახალუხის კალთაზე რომ ცოცხი მოგიხვდა,
რა ამბავი დაგაწიე, ხომ გახსოვს, მაშინ?
თქვენ გგონიათ, მე არ მიყვარდით?
რამდენჯერ იყო, რომ ტყის ჟოლო თქვენთვის მუჭით მომიტანია!
ან ვიღაცისგან ნაბოძები პურის ფქვილი შინ სირცხვილით ჩამომიცლია.
თქვენ რომ მაძღრები ჰყოფილხართ და მე შიმშილი ამიტანია!
მაგრამ ამას ვერავინ გაიგებს.
შთამომავლობას მე ხმლითა და ჩამოფლეთილ თვალით დავრჩები,
ჩემი ნერწყვი ჩემთან მოკვდება.
სამაგიეროდ, არასოდეს დაივიწყებენ,
როგორ ვიბრძოდი ჩემი ხალხის მომავლისათვის
და ოდნავადაც არავის არ გაახსენდება,
ღამით სახლიდან რომ გაგყარეთ და ზვინში რომ გაგათევინეთ.
მაგრამ დილით ხომ კარგი მამა ვიყავი!
ხომ სიყვარულით და ხუმრობით შეგიპატიჟეთ:
სახინკლე ხორცი ხომ დავკეპე, ხომ გაგახარეთ?
მე იმ ღამეს სტუმარ-მასპინძელის ბოლო თავს ვწერდი,
ერთ ჭერქვეშ ჩვენი ერთად ყოფნა აღარ შემეძლო.
მთვარეს ხელს ხომ ვერ აუკრავ და ვარსკვლავებსაც ვერ გააჩუმებ,
თქვენ მოგერიეთ, რადგან ჩემთვის უნდა მესმინა!
ეშმაკების კალოს რომ ჰგავს ჩემი საწოლი - შეგიმჩნევია?
ჩემი ბალიში - აკლებული, გზაგამოვლილ ტომარასავით,
შენი ნაზად ჩაზნექილი ბალიშისთვის გიდარებია?
გველის მჭამელი შემოქმედის ბედზე დავწერე,
მაგრამ მერე ფილოსოფიად გადამიქციეს,
ყველაფერი მიმიწერეს, რაც არ მეფიქრა!
მე კი მხოლოდ იმის თქმა მსურდა,
რომ თვისი ნიჭი პოეტს უნდა კბილით ეჭიროს,
რადგან ჩუმ-ჩუმად ყველა ლამობს იმის წაგლეჯას.
მე ერთადერთი ნიჭი მაქვს და ისიც ღვთისაა,
იმისგანა მაქვს სულ ცოტა ხნით მობარებული,
მე რომ ავდგე და ვეთვალთმაქცო - დავიღუპები!
დღეს ღვთისშექმნილად ის საღდება,
ვინც მეჯღანის ნაკერი არის.
გამახსენდება და სიცილი წამსკდება ხოლმე.
მეზობლის ჭუკებს რომ წავასწრე ჩვენი სახლის წინ,
ქერის ბულულებს რუკრუკით რომ მშვიდად პუტავდნენ.
იცოცხლე, ხმალი ვიძრე მაშინ და დავერიე -
დამიხვდით მეთქი, გეახელით თავების მჭრელი!
ქალაქიდან ვიყავ წუთის დაბრუნებული,
ჩოხა მეცვა და მხარიღლივ ხმალი მეკიდა,
"ივერიიდან" ვბრუნდებოდი გამწარებული:
მითხრეს, მავანი ქალაქიდან რომ მოეწერათ -
ვაჟა-ფშაველას თუ დაბეჭდავთ, გაზეთს აღარ გამოვიწერთო!
ლექსის მწერალი ეშმაკია,
უვიცების უვიცობა იქნებ კიდეც მესიამოვნა - ახლა არ მახსოვს,
მაგრამ წყენითაც ხომ მეწყინა და მეც, როგორც მიღებულია,
წყენა დავიტყე, ბრაზს ავყევი და წამოვედი.
ნაღველი ვდღვიბე მთელი ის გზა სახლის კარამდის
და ეზოში რომ შემოვედი -
ჭუკები არ დასეოდნენ ქერის ბულულებს!
იცოცხლე, ჩემთვის ის ჭუკები დევები იყვნენ!
სასაცილო და უცნაური თავზე ბევრი გადამხდენია,
მაგრამ ჩემი შთამომავლები
ხელხმლიანსა და თვალჩამოფლეთილს დამიხსომებენ.

თვალივში ვიყავ, ბესოს დუქანში. არუთინა მომემსახურა.
ცოლად ქართველი ქალი უზის და მით ამაყობს,
ამაყობს კიდეც და თვალთმაქცობს, რადგანაც ცოლი
შრომისგანა ჰყავს მწევარივით გამწვეტებული.
მრავალი შვილი გაუჩინა არუთინას - მაგრამ პირველი
და ყველაზე საყვარელი პირმშო მისთვის - არუთინაა!
ჩემი ცოლი მაგონდება - პირველი ცოლი,
ყვარელში ვიყავ, რომ მომიკვდა - სათუთი კეკე,
ჩემს მაგივრად ზამთარმა დამარხა.
ქალებიც ჰყავდათ აქეთ-იქით ბესოს დუქანში - ხალხი არ ეკლდა.
ამ ბოლო დროს ნამეტნავად ბევრს შევუყვარდი:
კაცსაც და ქალსაც - ლამის შენზეც გამიჩნდეს ეჭვი!
მაგრამ მე როდი მიცხოვრია სხვების იმედით,
შეგაქებენ და შეგაკლებენ - სხვას რას გიზამენ!
მითუმეტეს ქალის იმედით...
ისე კი ვიცი, თუ როგორი კაცი უყვართ ჩვენებურ ქალებს:
რეგვენი უყვართ, ვისაც ეჭვი თავის თავში არ ეპარება,
რომელიც კი არ დაუღირებთ - არამედ დაჰკრავთ!
დაჰკრავთ იმას, რაც პირველად ხელში მოჰხვდება,
სულ ერთია, კეტს, ბოთლს თუ ნაჯახს.
უცხო ტომის კაცს ხომ ასწილად ემონებიან!
მე რა მაბრაზებს?
ბევრი იყო ჩვენსი პოეტი,
სიყვარულისთვის გაშვერილი ხელით რომ მოკვდა!
ხოლო თვალივში ყოფნის ამბავს მე სხვა რამის გამო ვიხსენებ...
დუქანში ჯდომა ჩემი საქმე რომ არ არის, შენც კარგად იცი.
განა ძუნწი ვარ!
ყველას თავისი სტიქია აქვს, თავისი საქმე:
ბესომ უნდა მიგიპატიჟოს, არუთინამ მოგატყუოს, ხოლო მე ვწერო.
წყალი თავის ბოლოსაკენ ხომ არასოდეს გაიყურება?
ლამაზი ვარო?.. უშნო ვარო?.. როგორი ვარ?.. - არ გაიფიქრებს!
ასეთია ალბათ პოეტიც,
მერცხალას შევხვდი და რაკიღა წყალი ვახსენე,
ბარემ სხვას აღარ გავეკიდები.
წყალს გააჩნია სინდისის ქენჯნა? - მერცხალას არა!
მთვრალი იყო, გონთ გადასული...
დაწესებულად, როგორც სხვები, ეგ ვერ იცხოვრებს,
რომ მოხდებოდეს და ვიღაცა რომ შეიძლებდეს
მაგის ცხოვრების დალაგებას უჩუმარ ღამით,
გაიღვიძებდა და თავიდან კვლავ აანგრევდა.
სუყველაზე იტყვის კაცი - ვის რა უნდა,
მაგას რა უნდა - თავის დღეში დაუდეგარს - არავინ იცის.
ამ ჩვენს მხარეში, რაც ჩივილითა და არზებით ვერავინ შესძლო,
მაგან შესძლო ერთი კაფიით,
რადგანაც ისეთ ქალთან დაწვა იმ თავის ლექსში,
ცხრა ღონიერი ძმა რომ ჰყავს და მეათე - ქმარი.
ისე გალახეს, რომ მთელ ზამთარს ლოგინში იდო,
მაგრამ პირველი თოვლის წვეთი კრამიტს რომ მოსწყდა
და მზის სახვედრად საჩიხში რომ გამოიტანეს,
მასინ მერცხალამ დაიმღერა ისეთი ლექსი,
რომ სიკვდილითაც ვეღარაფერს ვერ დააკლებდნენ.
უკანონოდ დაბადებულზე დედისერთას იტყვიან განა?
თუ იტყვიან - დედისერთაა!
მთელი თემი შეიყარა საბჭობად და საქმის სარჩევად
და დაადგინეს, კვლავ მერცხალას ხელის მხლებლისთვის
გაუგონარი ბეგარა და სირცხვილის დება.
"რაღა დროს შენი ალუდა და მუცალიაო!"
იმას არ ესმის, თუ მე უკან რად ვიყურები,
ამისთვის აღაც თემი არის, აღარც გმირობა,
მაგან პირველმა გამოიცნო ქვეყნის ზნის შეცვლა,
მაგან პირველმა თქვა ახალ ზნის სატყვისი ლექსი...
ეგ ისე მღერის, როგორც ჩიტი - არც წაშლის და არც გაიაზრებს,
ისე ცხოვრობს, როგორც ერთი ღამის პეპელა...
რამდენ ფორმას ვეგუებით ჩვენ - ბუნებაში,
პოეტმა კი ისე უნდა წეროს, როგორც ჩვენ ვფიქრობთ!
ჩვენ გვღუპავენ გახსენებები -
გახსენებები მომავლისა, მისკენ ყურება.
- გავალთ ნეტავი იმ ბოგირსო - იმასა ვფიქრობთ,
ის ბოგირი კი ან არის და... ანდა წყლისგან წაღებულია,
ან ვიღაცამ, ჩვენზე მძლავრმა, ზედ გადიარა,
აშალა და ზურგით წაიღო.