მალხაზი და მე

მე ვზივარ მარტო, რუსთაველის გამზირისა და ბარნოვის ქუჩის კუთხეში რომ ბორჯომის წყლებია, იმ კაფეში. აქედან ჩანს მთელი მოედანი, რომლის შუაშიც დიდი თეთრი რგოლია. მას მანქანები გარშემო უვლიან; მხოლოდ ზოგის გორგოლა ჭრის რგოლის ნაწილს. მე ვუყურებ და ვცდილობ გამოვიცნო რომელი გადაჭრის და რომელი არა. ქვევიდან ვიღაცეები მოდიან, მგონი ნაცნობი გოგოები უნდა იყვნენ. ბორჯომის ბოთლს ვიყუდებ და ვფიქრობ: ნეტა ნაცნობები არიან თუ არა. ისინი ქუჩაზე გადმოდიან. მწვანეკაბიანი გადასასვლელის თეთრ ხაზს ჭრის და ზურგით მდგარ მილიციელს ენას უყოფს. სხვები ხარხარებენ. მე მეღიმება. მერე გოგოები კაფესკენ მოდიან. ვიშმუშნები. ვცდილობ რაც შეიძლება კარგად მოვეწყო სკამზე. ისევ ვიყუდებ ბორჯომის ბოთლს. ახლა ისინი თამაზს ელაპარაკებიან. თამაზი ხელებს შლის და აცინებს. მე მშვენივრად ვხედავ ყველას. ნეტა მე თუ მხედავენ ისინი, არა მგონია, იმიტომ რო, როცა სხვა ზის ხოლმე აქ, ჩემ ადგილას, და მე გარედან ვუყურებ, ვერა ვხედავ. ალბათ, ვერც გოგოები მხედავენ. მე კი მშვენივრად ვხედავ. თამაზი ხელმკლავს დებს ორ გოგოს – ყველანი იცინიან. არც ერთი ნაცნობი არ არის იმათში. იქ, გადასასვლელთან, ხალხი ჩოჩქოლებს. მილიციელს ვიღაცისთვის მოუკიდია ხელი და ჯარიმას ახდევინებს. რატომღაც ვეღარ ვისვენებ. მერე ვხედავ, რომ მამაჩემი გადმოდის ქუჩაზე. ვიშმუშნები. ის პირდაპირ ჩემკენ იყურება. დარწმუნებული არა ვარ, რომ მხედავს. არც მინდა მისი დანახვა. ვიცი სახლში წამიყვანს. მე კი აქ ჯდომა მინდა. ვცდილობ მოვეფარო რამეს, მაგრამ შუშა დიდია, კაფე ცარიელი. მამა კი იყურება ჩემკენ და მიღიმის. დამინახა. ვდგები ფეხზე, რომ გარეთ გავიდე მის შესახვედრად. მამა უფრო იღიმება და სხვა მხარეს იხედება. ზევიდან ვიღაც ქალი მოდის. მამაჩემის დანახვაზე ტუჩები ყურებამდე ეხევა. მე ასე მეჩვენება, რომ ტუჩები ყურებამდე ეხევა – აქედან მხოლოდ ქალის მაღალი წელი, ლამაზი დაქანებული მხრები და ბეჭებზე დაყრილი თმა ჩანს. მერე მამაჩემი და ის აქეთ წამოვიდნენ. ჩაუარეს წყლებს და ზევით აუყვნენ. ვერ დამინახა. აქედან ყველაფერი კარგად მოჩანს, იქიდან კი ვერ დაინახავ შიგ ვერაფერს. როცა მე გარეთა ვარ და სხვა ჩემ ადგილზე ზის, მეც ვერა ვხედავ ხოლმე მას. კარგია აქ მარტო ჯდომა. იცი, რომ არავინ დაგინახავს, შენ კი ყველას უყურებ. ვზივარ და მსიამოვნებს მარტო ყოფნა, თან გარშემო ხალხია. ჩემ პირდაპირ საათია. ისარი ექვსს უახლოვდება. ისრის დანახვაზე მაგონდება, რომ მალხაზი უნდა მოვიდეს ექვსს საათზე. ისევ ვუყურებ საათს, ექვსს ხუთი უკლია ე.ი. ხუთ წუთში მოვა მალხაზი. მინდა, რომ ვინმეს ველაპარაკო. ნეტა არ დაიგვიანოს, ვფიქრობ, თან ქუჩას ვუყურებ. ქუჩაში კი ისევ დადიან მანქანები და ხალხი. მერე მე მხოლოდ მალხაზს ვხედავ. ის მაღალია და გამხდარი. ქანაობით მოდის. მე ვიცი, რომ ის ჯერ ვერა მხედავს, მაგრამ იცის, რომ მე აქ ვზივარ. შორიდანვე იქნევს ხელს, მე ვუცინი. რაღაცას მანიშნებს. ყოველთვის ასეა: როცა ის მიცდის აქ, მეც ვანიშნებ ხოლმე. დიდი ხანია ვიცნობთ ერთმანეთს. შევეჩვიეთ. ის ტაატით მოდის ჩემკენ. მე მხოლოდ მას ვხედავ ქუჩაზე. მერე შემოდის. ჯდება. ახლა მოედანზე ისევ დადიან მანქანები და ხალხი.
- დიდი ხანია ზიხარ? – მეკითხება ის.
- ისე რა, – ვამბობ მე.
- ჩავაბარე.
- რამდენზე?
მალხაზი იღრიჭება.
- სამიანი და ჯანმრთელობა? – ვიღიმები მე.
მალხაზი თავის დიდ თათს მიწვდის.
- მაიტა თათი, – ამბობს.
მე ვურტყამ ზედ ჩემს ხელს.
- ბიჭო, რამე ფული არა გაქვს? მშია, – ამბობს ის.
- ნახევარი ბოთლის.
- საჭმლის არა?
- ერთ ხაჭაპურს გიყიდი.
- კარგი, მაიტა, – ხელს იშვერს ის. – მანამ გადადი, იყიდე არაყი, აჰა, აბაზი. ხო იცი, ოცდაერთი და ერთი აბაზი ღირს, ოცდაორი რო მისცე, ხურდას აღარ მოგცემენ.
მე ვართმევ აბაზს და მივდივარ. მისი ბოლო სიტყვები ძლივს მესმის. გარეთ სავსეა ხალხი. ძუნძულით გადავრბივარ ქუჩაზე. იქით ქვაფენილიდან ვიღაცას ვეჯახები. ვბუზღუნებ.
- თვითონ მეჯახები, კიდე შენ ჯავრობ, – მიტევს ის. მე ხმას არა ვცემ და შევდივარ მაღაზიაში. გამყიდველი მაწვდის ნახევარბოთლიანს.
- ქაღალდში შემიხვიე, – ვეუბნები მე.
ის ზუსტად მიცემულ ფულს უყურებს და ზარმაცად ახვევს ბოთლს. მივდივარ კაფესკენ. სულ არა ვარ კარგ ხასიათზე, მაგრამ რატომღაც მეღიმება. შეხვეულს მაღლა ვწევ. უფრო მეღიმება. რაღაცეებს ვანიშნებ კაფეს მიმართულებით. მალხაზი არა ჩანს, მაგრამ ვიცი, რომ მე მხედავს. მეც, როცა მის ადგილას ვზივარ, ვხედავ ხოლმე მას. ვიღაცეები ყაყანებენ ქვაფენილთან, მერე მგონი შოფერი მაგინებს. მანქანა ძლივს მივლის გვერდს. მიქრის, “რა მიაქროლებს ეგრე”, ვიძახი გულში, მერე კაფეში შევდივარ. აქედან ისევ კარგადა ჩანს ქუჩა. მანქანები თეთრ რგოლს ან სუფთად უვლიან გვერდს ან გორგოლითა ჭრიან. მალხაზს ხაჭაპური მოუტანია და ჭამს.
- გგურამ, – ამბობს ის.
მე მეცინება. მალხაზს ცოტა ენა ებმება სმის წინ ან სმის მერე და იმიტომ.
- გგურამ, რა მაზალოა არა? აქედან ჩანს ყველაფერი, იქქქიდან კი არა, არა?
- ჰო, – ვამბობ მე.
მერე მალხაზი არყის ბოთლის ძირს ურტყამს თათს. მესამე ამორტყმაზე საცობი ხტება ბოთლიდან და კაფეს შუშას ეხეთქება არყის ყლუპთან ერთად.
- ოოცდახუთი გრამი მაინც დაიქცა, – ამბობს მალხაზი.
- მერე რა, – ვამბობ მე.
- ჩჩქარა დავლიოთ თთორე, იცი რაშია საქმე. ვინმე მმოვა, და ხო იცი.
- მოვიდეს რა.
- ჯერ ერთი, დალევა არ შშეიძლება კაფეში, მმეორეც, ნაცნობი რომ მოვიდეს, ხომ უნდა დაალევინო, მერე ჩვენ რაღა დაგვრჩება, ჰა?
მე ჩუმადა ვარ: რა უნდა ვთქვა, სწორეა. ის პირამდე ავსებს ჩაის ჭიქას და ცლის, მერე მე მივსებს. ვცლი. სახე მემანჭება, ვეძებ ხაჭაპურის ნარჩენს, მაგრამ მალხაზს სულ მოუსუფთავებია.
- ვერ დატოვე? – ვამბობ მე.
მალხაზი იღრიჭება.
მე ბორჯომის ბოთლს ვიყუდებ. შიგ დარჩენილი რამდენიმე წვეთი სასას მისველებს. ბორჯომის ბოთლიდან არყის სუნი მცემს. ზიზღითა ვდგამ მაგიდაზე. მალხაზი ახლა დარჩენილ არაყს ანაწილებს. ჯიბიდან ასანთს იღებს, ჩაის ჭიქას უდგამს გვერდით. არაყი წურწურით ჩადის ჭიქაში და ასანთის ზედა კიდეს უსწორდება. ახლა მეორე ჭიქას იღებს, მას უდგამს გვერდით ასანთის კოლოფს. ასხამს.
- კიდე დარჩენილა ას-ასი, - ამბობს ის.
მე ამღვრეული თვალებით ვუყურებ. ჭიქებში ტოლად ასხია – ნახევარ-ნახევარი. რატომღაც ნერვები მეშლება, ასე რომ ანაწილებს არაყს.
- რად გინდა ეგ, – ვამბობ ჩემთვის.
მალხაზი იყუდებს და სვამს. იღმანჭება. თუ ეზიზღება, რაღასა სვამს, ვფიქრობ. ვცდილობ არ ვუყურო მას. ის კი ფშვინავს. მერე უკვე გამოცლილ ბორჯომის ბოთლს იყუდებს. მე ერთი ყლუპითა ვსვამ. სახე გვერდზე მექცევა. მაღაზიაში ბორჯომი გამოილია.
- ახლა კარგია ბორჯომი, - ვამბობ.
მალხაზი გარეთ იყურება. იქ ისევ დადიან მანქანები და ხალხი.
- სსანამ თვითონ არ უთქვამთ, წავიდეთ, – ამბობს მალხაზი.
მე არაყი მერევა და ვდგები. დგება მალხაზიც, ის გრძელია და ძალიან მაღალი. ზევიდან დამყურებს. უაზროდ მიცინის. ნეტა რა აცინებს, ვფიქრობ. მერე კიბეებზე ჩამოვდივართ. ჩვენ გარშემო ხალხი მოძრაობს. ნელა მივყვებით ქუჩას. მალხაზი ხელსა მხვევს და ხმამაღლა უსტვენს. შემდეგ მეჩხერ კბილებს აჩენს. ამთქნარებს. პირზე ხელს იფარებს, მერე თავზე ისვამს. მე ვუყურებ და ვფიქრობ: ჩემზე მთვრალია, საერთოდ ყოველთვის მასზე მეტსა ვსვამ.
ქუჩის ზევიდან გრიალით მორბის გრძელი ლაპლაპა მანქანა.
ხალხი ჩერდება გადასასვლელებზე.
- Ттбил – мя – со – молло – очнные ппро – ду – кты.
- მარცვლავს მალხაზი. მანქანის წარწერას თვალს აყოლებს.
საღამოვდება.
ქუჩაში ხალხი მატულობს.
ზოგი ზევით მიდის, ზოგი ქვევით. ჩვენ ჯერ ზევით მივდივართ, მერე კინოსთან ვბრუნდებით და მივდივართ ქვევით.

[1957 წლის ოქტომბერი]