კურდღელი (თავი მესამე)

წრევანდელი ზაფხული სიდონიამ წაღვერში გაატარა. ჯუანშერი და კატოც თანა ჰყავდა, დედა კი ქალაქში დასტოვა – ედიშერის მოსავლელად.

მხიარულად ჩაჰქროლა ორმა თვემ. მრავლად იყვნენ ჭაბუკები. გასართობიც ბევრი ჰქონდათ. ხან ბაკურიანში ავიდოდნენ, ხან ცემის ტყეს შეერეოდნენ, ზოგჯერ ტიმოთეს უბანს ესტუმრებოდნენ, ზოგჯერ კიდევ ბორჯომში ჩავიდოდნენ და რიჟრაჟზე-ღა დაბრუნდებოდნენ.

ერთხელ-ორჯერ ბავშვებიც წაიყვანა. სხვა დროს კი ყმაწვილებს გამდელი უვლიდა – ძალიან კარგადაც უვლიდა: ერთხელაც არაფერი დაუშავებია. ერთგული და თავდადებული დედაკაცია.

ამიტომ იყო სიდონია მინდობილი და უზრუნველი. ან რა უნდა ექნა! შვილებს დილით-დილამდე ქინძისთავივით ზედ ხომ არ მიიკერებდა! თვითონაც ახალგაზრდა ქალია, ჯერ ოც-და-ექვსისაც არ არის.

წელიწადში ცხრა თვეს ქალაქში ობდებოდა, ორ-სამ დღეში ერთხელ ძლივს გაახელდა თვალებს. მხოლოდ ზაფხული ჰქონდა დასაკუთრებული.

მართალია, ორი შვილის დედა იყო, მაგრამ გართობაში სიდონია არც სხვა დედებს გაუსწრებდა, არც ჩამორჩებოდა. დედობდა როგორც დანარჩენი დედები, და თავისთვისაც ზრუნავდა – ისევ დანარჩენ დედებივით.

მაგრამ არა: შვილების სიყვარულში სიდონიას ერთიც ვერ დაედრებოდა, როცა შვილები გვერდით ჰყავდა, სიხარულისგან თვითონაც შვილებს ჰგავდა და იმ პაწაწა მაიმუნებივით გიჟდებოდა: დარბოდა, გორაობდა, ანცობდა, ცუღლუტობდა და მთელ აგარაკს თავისი კისკისით, კივილით და ჟრიამულით ავსებდა.

მაგრამ – ღმერთია მოწმე – არც მაშინ იყო გულსავსე, როცა შვილებს გამდელს დაუტოვებდა და მარტო წავიდოდა სადმე. ზოგჯერ, სხვაგან სადმე – ან ბორჯომის კონცერტზე, ან ბაკურიანის ტყეში – თავის ქალ-ვაჟს რომ მოიგონებდა, მდედრული სევდით მოიბურებოდა, აიშლებოდა, თითქმის გაგიჟდებოდა: დაბმულივით გამოიწევდა, გაანჩხლდებოდა, სხვებსაც შეწყობილ მხიარულებას ჩაუშლიდა და თვითონაც გუნებას მოიწამლავდა.

და დედის ატეხილ ციებ-ცხელებას მხოლოდ მაშინ ჩაიქრობდა, როდესაც თავის სააგარაკო ოთახში გახელებული შეიჭრებოდა, ყველას გააღვიძებდა, თუნდაც მძინარე ჯუანშერს გულში ჩაიკრავდა, ერთ საათს მაინც ეტიტინებოდა და შემდეგ, მასთან ერთად, დაღლილ ტანსა და გონებას ძილს გაატანდა.

ნუ, ნურავინ დასძრახავს სიდონიას, ნურავინ შეედავება შვილის სიყვარულში. დედამ – მართამ – სიდონიას გიჟი დედაც კი დაარქვა:

– ქაა, გამიგონია დედის სიყვარული, მაგრამ შენისთანა გიჟი დედა ჯერ არ მინახავს. როდესმე რამეს დაუშავებ მაგ ბიჭს: ან მოსტეხავ რამეს, ან ჩასწყვეტავ, ან დაახრჩობ.

ისე არსად გავიდოდა სიდონია წაღვერიდან, რომ ჯუანისთვის ერთი კონა ზამბახი არ მოეტანა. პატარა ჯუანშერი ამ ყვავილს ზედ აკვდებოდა. მისი ყნოსვა უმაძღარი იყო. ჩაჰყოფდა თავს თაიგულში და გაინაბებოდა. მარწყვს, ჟოლოს, მაყვალს ან სხვა ხილს ისე არ ეტანებოდა, როგორც თეთრსა და მოზრდილ ყვავილს – მსუქანს, სუნიანს, მაღალყელას, პირღიას, ექვს-ტუჩიანს, მკრთალ-ძარღვიანსა და შვიდ-ენიანს.

– აჰა, ჯუან, შენი ზამბახი.

ჯუანშერმა ჯერ კიდევ შარშანწინ დაიჩემა ეს ყვავილი, როდესაც ორი წლისა ძლივს შესრულდა, და მას აქეთ აღარ ივიწყებდა.

იმ დღეს – ნუ, ნუ გაახსენებთ ეხლა სიდონიას იმ პარასკევს – სიდონია ბაკურიანში მიდიოდა.

დილით ჯუანშერს უქეიფობა დაეტყო: მოდუნდა; მოტყდა – თითქო დაიღალაო. სიდონიამ მთელი დღე ტყეში გაატარა. იმ დღეს შვილები თან არ წაიყვანა, რადგან… შვილებსაც ხელსახოცივით მუდამ თან ხომ არ ატარებს!

როცა მიდიოდა, ჯუანი ბაღში თამაშობდა. ზამბახები მიწაში ჩაერგო და ჰრწყავდა. დედა კარგა ხანს უმზერდა სარკმელიდან და იღიმებოდა.

ჯუანმა მორწყვა გაათავა. მერმე თავისი საყვარელი კურდღელი აიღო, რომელიც ერთი კვირის წინათ “იმან” მოუტანა ქალაქიდან, მომართა, ვალსი დააკვრევინა და რიგრიგად ჩამოუტარა ზამბახებს – რომ იმათაც გაეგოთ და ეცეკვნათ – თან თვითონაც აჰყვა წკრიალა ხმით და პაწაწინა ხელ-ფეხით.

ხა-ხა-ხა, რა სასაცილო იყო მაშინ ჯუანშერი!

რომ დაბრუნდა, ჯუანშერს აზმორებდა. თითქო სიცხეც ჰქონდა. გამდელმა შესჩივლა:

– გენაცვათ, მთელი დღე ვეწვალე და ვერაფერი შევაჭამე.

ვერც დედამ შეაჭამა. გაჰხადეს და დააწვინეს. ალერსსა და კურკურს არც იმ საღამოზე დაუკლო სიდონიამ. ორივე შვილი დააძინა და თვითონ ხელმეორედ წავიდა, რადგან…

რადგან იშვიათი საღამო იყო, მაძღარი მთვარე ცის შუაგულში დასეირნობდა და სარკმლიდან, კარიდან და ფიცრულ კედლებიდანაც კი დასდევდა ისედაც შეფიცხებულ სიდონიას.

სადგურის ხეობას ორივე მხრიდან ორი გარუჯული საარაკო ვეშაპი მოსწოლოდა, რომელთაც უღვიძებელის ძალით ეძინათ. ხევის ძირში შავი-წყალი შრიშინებდა. გაღმა, სადგურთან და ტყის ნაპირას მთვარისა და ელექტრონის შუქზე, ლანდები დაბორიალებდნენ, ალბათ ქალ-ვაჟები ერთმანერთს დასდევდნენ.

სიდონია მთვრალივით მიდის ბნელი ქუჩით და ჯერაც არ იცის, გაჰყვება ბაკურიანში მეგობარს, თუ შვილის ავადმყოფობას მოიმიზეზებს და დაბრუნდება.

მატარებლის მოსვლამდე ბევრი დროა დარჩენილი, ამიტომ ამის მოფიქრებასაც მოასწრებს. ჯერ-ჯერობით კი გაღმა გავა, გაივლის, ხოლო დანარჩენს იქ მოისაზრებს. რაც უნდა მოხდეს, თუ აჰყვა და წავიდა, ხვალ საათის ორზე შინ იქნება, უეჭველად იქნება!

და გადიასაც ასეთი დარიგება მისცა:

– შორს არსად გაუშვა… აჭამე… თუ სიცხემ მოუმატოს, ექიმს დაუძახე და…

ერთი სიტყვით, თავისი ვალი მოიხადა.

გავიდა ხანი. ნუ, ნუ ჰკითხავთ სიდონიას რამდენი ხანი გავიდა. აღარ ახსოვს. დაავიწყდა. რომ გაახსენდეს, მაინც არ გეტყვით.

ერთი სიტყვით, სიდონია დილის ექვს საათზე შემოვარდა ოთახში. შემოიჭრა და ზამბახების ვეება თაიგული შემოიტანა, თან შორიდანვე ჰკიოდა:

– ჯუანშერ!.. ჯუან!.. ბიჭიკო, ზეზე ხარ? გამოიქეცი!.. დამიხვდი!.. ნახე, რა მოგიტანე.

მაგრამ არავინ გამოიქცა, არც გამოიხედა. ჯუანი ლოგინში დაუხვდა – ალმურიანი, პირდაღებული, ხმაჩაწყვეტილი და ღონემიხდილი.

გამზრდელი გვერდით ეჯდა. ცალი ხელი ჯუანის შუბლზე ედო. კატოს ეძინა.

შეჩვეული ჟივილ-ხივილის ნაცვლად დედას ორი წყვილი თვალი დაუხვდა შიშითა და საყვედურით სავსე.

ჯუანშერმა გაღიმება სცადა, მაგრამ ბოხმა და ხრინწიანმა ხველამ ღიმილის მაგიერ ტკივილით აუგრიხა აწითლებული პირსახე.

სიდონიას ხელიდან გაუვარდა ზამბახების კონა.

– რა ამბავია?! რა დაემართა?!

რაღა რა ამბავია! ჯუანს ყელი გაუსივდა. სასა ჯერ გაუწითლდა, მერმე გაუყვითლდა, სიცხემაც ძალიან უმატა.

– პირი გააღე, ჯუან!.. გააღე, გენაცვალოს დედა!.. რაო, რა სთქვი?.. ღმერთო ჩემო, ვერც კი ლაპარაკობს!

შვილის პირში ჩაიხედა და გახევდა.

– ვაი მე! – დამწვარივით დაიგმინა.

ტვინიდან ფეხებამდე ცივმა ქარმა ჩაურბინა. ჯუანშერს სასა და ყანყრატო თითქო მოხარშული და დაობებული კვერცხის გულით გაევსო. პირიდანაც ლაყე კვერცხის სუნი ამოსდიოდა.

– ექიმი! ჩქარა. ექიმი!

– ორჯერ იყო.

– მერმე, მერმე? რაო, რა სთქვა?.. ჩქარა ამოიღე ხმა!

– ეხლავე ქალაქში წაიყვანეთო.

– სთქვი, რაღა, ყველაფერი! რა აქვს, რა დაემართაო?

გადია სტირის. ძლივს-ღა ამოისლუკუნა.

– ხუ… ხუნაგი.

– ხუნაგი?! რას ამბობ, დედაკაცო!

დედას თითქო ფეხები და ენა მოსჭრესო: ხის ტახტზე ჩაიჩეხა და იმავე ხესავით გახევდა. ერთხანს მხოლოდ ხელებს-ღა იფათურებდა დაბინდულ თვალებზე.

მაგრამ – წესია ბუნებისა – ხიფათში ჩავარდნილი დედა დიდხანს არ ფიქრობს. დაჭრილი ძუ ნადირივით წამოიჭრა და აკივლდა:

– სულელო! ბრიყვო! რეგვენო, რაღას მიცდიდი! რატომ ვინმე არ ამოჰგზავნე?!

– ქალბატონო, მე… მე რა ვიცოდი.

– გაუთლელო მორგვო! ხეპრევ! ან მე რაღად მიცდიდი!

რატომ მაშინვე ქალაქში არ წაიყვანეთ? ან ეხლა მაინც რატომ არ გამოიყვანე ეს ბავშვი სადგურზე, რომ ამავე მატარებლით წავსულიყავი?!

– რა ვიცოდი, რო…

– რა ვიცოდი, რა ვიცოდი! ჩქარა, ექიმი და ეტლი! მიეცი რამდენიც მოგთხოვოს!

ერთი საათის შემდეგ სადგურის ხევში დაოთხილი შავი ეტლი მიქრის, უკნიდან კორიანტელი მისდევს.

მისახვევებში ეტლი დარწეულ აკვანივით ქანაობს, ლამის შავ წყალში გადავარდეს.

შიგ სიდონია ზის. კალთაში ჯუანშერი ჰყავს.

– გასწი! გარეკე!

დედას ხევში გადავარდნის შიში აღარ ეკარება, რადგან მეორე შიშმა – უფრო მეტმა და საზარელმა, რომელიც შავი ლანდივით მიუძღვის – უკვე გაუვსო ცივი სისხლი და ისედაც შმაგი სულიც აუდუღა.

– გასწი! გარეკე! – ჰკივის დედა.

– ქალბატონო, გადაბრუნდება!

სიდონიამ ქალაქის მატარებელს უნდა მიუსწროს, თორემ შეიძლება ჯუანშერი… ვინ იცის…

– თუ მიუსწარი, ერთ თუმანს გაჩუქებ. – იძახის დედა.

მეეტლე თავსა და შოლტს იქნევს. დაღმართზე ეტლი დაგორებულ ბურთივით მიჰსრიალებს.

ჯუანშერი ისევ მუხლებზე უწევს. ერთ გვერდით ზამბახების ვეება თაიგული უდევს, დღეს დილით რომ ჩამოუტანა, მეორე გვერდით კი თეთრი კურდღელი ჩაცუცქებულა, რომელიც “იმან” მოუტანა ქალაქიდან.

როგორ, ან რისთვის წამოიღო თაიგული და კურდღელიც – სიდონიას აღარ ახსოვს.

აგერ, ქარხნის ბოლი გამოჩნდა. აი, პირველი შენობებიც. აჰა, სადგურიც.

– მადლობა უფალსა! მოუსწარით! – უხარიან სიდონიას.

უცებ მატარებლის კივილმა ღრმა ხეობა შეანძრია და დედის ყურებში გველის წივილივით შეიჭრა.

– დავიგვიანე! დავიგვიანე! – ჰკივის სიდონიაც და ერთი ხელით მეეტლეს საჯდომს ებღაუჭება, თითქოს გაქანებული ეტლიდან გადახტომას ჰლამობსო.

ჭრელი მატარებელი შავ ხიდზე გველეშაპივით მოსრიალებს და გორაკის კალთაში იმალება.

მაგრამ – წესია ბუნებისა – ხიფათის დროს დედა აღარ ყოყმანობს.

სადგურთან ავტო სდგას. პატრონი რესტორანში სადილობს. სიდონია თავთ უდგა, ხელში ჯუანი უჭირავს.

– თუ დავიგვიანე, მომიკვდება. – სტირის დედა. – სამუდამოდ თქვენი მონა გავხდები, ოღონდ მათხოვეთ… დამეხმარეთ… მიშველეთ…

– ინებეთ, ქალბატონო, ინებეთ. მეცა მყავს შვილი… მეც მამა ვარ.

ავტოს ღრიალა ტაშის-კარს აყრუებს.

– გასწით! გარეკეთ!

მტკვრის გაღმა, სადღაც ქვევით, გორაკების გადაღმა მატარებელი ჰკივის.

გამოღმა კი დაგრეხილ თიხნარ გზაზე თიხის ფერი ავტო გუგუნებს, ხრიალებს, ბორძიკობს, იგრიხება და მირბის. თან ბოლისა და მტვრის კუდი მისდევს.

ავტო კუდმომწვარ მორიელივით გაცოფდა, გაშმაგდა. ბზრიალით და ხრინწით გაირბინა ზანარვილის ხევი, ისარივით გასჭრა კორტანეთი და შურდულის ქვასავით გადაევლო ქიმერეთის ხევს.

– გასწი! გარეკე!

გარეკე, შოფერ, თორემ ისეთ ცოდოს აიკიდებ მაგ მსუქან კისერზე, რომ სიკვდილამდეც ვეღარ მოიხსნი.

– როგორა ხარ, ჯუან? ხმა გამე, გენაცვალოს დედა!

ბავშვი თვალებს ჰბლიტავს, ტუჩებს აცმაცუნებს და რაღაცას ჰლუღლუღებს, უფრო კი ღრიალებს, მაგრამ ავტოს გუგუნი ჯუანშერის ბურტყუნს ჰყლაპავს და დედას შვილისას არაფერს ასმენს.

სიდონიამ ზამბახების კონა მკერდზე დაადო და ორივე ჩაიხუტა. აგერ, ქვეით, გაღმა ტყეში, ბოლის გრძელი ნისლი მირბის.

– დავეწიეთ! დავეწევით! – ჰკივის დედა.

აი, ახალდაბაც. ხაშურის მატარებელი აქედან, ეს არის, ეხლა დაიძრა და მთის მწვანე კაბის ქობაში შეძვრა.

– თქვენი სახელი, შოფერ?

– დავითი, ქალბატონო!

– დავით… დათიკო! მოუმატეთ, გენაცვა, გარეკეთ!

– ვერეკები, ქალბატონო, მეტი აღარ შეუძლიან. მეშინიან, არ გამიფუჭდეს.

– თუ მივუსწარით, დაპირებულ ორ თუმანს კიდევ ორს დავუმატებ. აბა, გარეკეთ!

ავტო უარესად იჭიმება და თავისივე ქარბუქში ეხვევა.

აჰა, გაიმინდვრა. გაღმა ჭრელი გველვეშაპი იკლაკნება. გამოღმა კი თიხის ფერი მორიელი იგრიხება. მკაფიოდ მოსჩანს ორივ მოჯიბრე. ვაგონებიდან ხელსახოცებს უქნევენ, თითქოს ავტოს ამხნევებენ.

– დათიკო, გენაცეალე, რას მეტყვი?

– მივუსწრობთ, ქალბატონო. ან ქვიშხეთის ბაქანთან დავეწევით, ან ხაშურში.

ავტომ გაიპირდაპირა, მატარებელი კი ისევ გაღმა იკლაკნება. მერმე, როცა იმანაც მოუხვია და რკინის ხიდი გადმოსერა, ავტო უკვე წინ მიუქროდა.

– აგრე. გენაცვალე, აგრე! – მიერეკება დათიკოს სიდონია.

ეხლა მატარებელი უკნიდან მორბის – ხვნეშით, ქაქანით და რახრახით.

აჰა, ქვიშხეთიც. აი, ბაქანიც, მკაფიოდ მოსჩანს – აგერ, აქვე, მარჯვნივ, ბაღის ნაპირზე.

– მივედით! მივუსწარით!

უცებ ავტომ სირბილს დაუკლო. ახვნეშდა. აბორძიკდა, შესდგა.

– რა მოხდა, რა ამბავია? ღმერთო, შემიბრალე!

– გაიქეცით, ქალბატონო, გაიქეცით! – უძახის შოფერი. – შეიძლება მიუსწროთ.

მატარებელმა გვერდით გაუსრიალა. სიდონიამ შოფერს ქაღალდის ფული გადაუყარა. მერმე ჯუანი ჩაიხუტა და გაიქცა.

მატარებელმა სირბილს დაუკლო და შესდგა.

მირბის გაწეწილი დედა და ჰკივის:

– დაიცადეთ!.. დამიცადეთ!

ასიოდე ნაბიჯი თუ იქნება ბაქნამდე. უკანა ვაგონიდან ხელებს, ქუდებსა და ხელსახოცებს უქნევენ, ჟრიამულიც ისმის.

თავჩაღუნული სიდონია ბარბაცით მირბის. მაგრამ ოთხი წლის ფუნთუშა ჯუანი მძიმეა. ღმერთო ჩემო, რატომ შოფერი არ მოეშველება! მიიხედა, დაინახა: დათიკო მანქანასთან სდგას და გამოსცქერის.

– დაიცადეთ!.. დამიცადეთ!

მაგრამ თავისი კივილი მხოლოდ თვითონ-ღა ესმის.

მატარებელი ჰკივის, იძვრის და თან მიაქვს სასიკვდილოდ დაჭრილი დედის უიმედო ბღავილი.

დათიკო ისევ აქეთ იხედება და ჰხედავს: დედაკაცი ჯერ ბორძიკობს, მერმე მწვანეზე ვარდება და უნძრევლად იშოტება.